DASS-21 là gì? Các nghiên cứu khoa học về DASS-21

DASS-21 là gì?

DASS-21 (Depression Anxiety Stress Scales – 21 items) là một công cụ đánh giá tâm lý học được sử dụng để đo lường mức độ nghiêm trọng của ba trạng thái tâm thần thường gặp: trầm cảm (Depression), lo âu (Anxiety) và căng thẳng (Stress). Công cụ này được phát triển bởi các nhà tâm lý học Lovibond & Lovibond tại Đại học New South Wales, Úc. DASS-21 là phiên bản rút gọn của thang đo gốc DASS-42, giúp tiết kiệm thời gian mà vẫn giữ được độ chính xác và tin cậy trong đánh giá.

DASS-21 được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu, tầm soát sức khỏe tâm thần cộng đồng, đánh giá tâm lý tại nơi làm việc, môi trường giáo dục và lâm sàng. Thang đo này không có chức năng chẩn đoán bệnh lý, nhưng là công cụ hỗ trợ hiệu quả để phát hiện sớm các biểu hiện tâm lý tiêu cực và đưa ra quyết định can thiệp sớm khi cần thiết.

Cấu trúc và nguyên lý hoạt động

DASS-21 gồm 21 câu hỏi, được chia thành 3 nhóm bằng nhau, mỗi nhóm gồm 7 câu tương ứng với 3 yếu tố:

• Trầm cảm: Đánh giá cảm giác buồn bã, thiếu động lực, mất niềm tin, và cảm giác vô nghĩa.
• Lo âu: Tập trung vào các phản ứng sinh lý và nhận thức điển hình của lo âu như run rẩy, sợ hãi, và hồi hộp.
• Căng thẳng: Phản ánh sự kích thích quá mức, dễ cáu gắt, khó thư giãn và căng cơ.

Người tham gia đánh giá mức độ trải nghiệm mỗi biểu hiện trong vòng một tuần trở lại đây, sử dụng thang điểm từ 0 đến 3:

• 0 – Không xảy ra với tôi
• 1 – Xảy ra đôi khi
• 2 – Xảy ra khá thường xuyên
• 3 – Xảy ra rất thường xuyên hoặc hầu như luôn luôn

Các câu hỏi được mã hóa như sau:

• Trầm cảm: 3, 5, 10, 13, 16, 17, 21
• Lo âu: 2, 4, 7, 9, 15, 19, 20
• Căng thẳng: 1, 6, 8, 11, 12, 14, 18

Cách tính điểm và quy đổi

Điểm của từng nhóm (Depression, Anxiety, Stress) được tính bằng tổng điểm của 7 câu tương ứng. Sau đó, điểm tổng này được nhân đôi để quy đổi tương đương với thang đo DASS-42 (42 câu), nhằm duy trì tính nhất quán trong phân tích. Công thức tính như sau:

$Điểm\_quy\_đổi = Tổng\_điểm\_nhóm \times 2$

Ví dụ, nếu tổng điểm nhóm lo âu là 8 thì điểm quy đổi là $8 \times 2 = 16$.

Phân loại mức độ

Các mức độ được chia theo điểm quy đổi như sau:

Trầm cảm (Depression)

• 0–9: Bình thường
• 10–13: Nhẹ
• 14–20: Vừa
• 21–27: Nặng
• 28 trở lên: Rất nặng

Lo âu (Anxiety)

• 0–7: Bình thường
• 8–9: Nhẹ
• 10–14: Vừa
• 15–19: Nặng
• 20 trở lên: Rất nặng

Căng thẳng (Stress)

• 0–14: Bình thường
• 15–18: Nhẹ
• 19–25: Vừa
• 26–33: Nặng
• 34 trở lên: Rất nặng

Kết quả cao ở bất kỳ nhóm nào cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo và cần được tư vấn hoặc đánh giá thêm bởi chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ chuyên khoa.

Ưu điểm của DASS-21

• Tiết kiệm thời gian: Chỉ mất khoảng 5–10 phút để hoàn thành.
• Dễ sử dụng: Có thể áp dụng cho cả người làm việc trong ngành y tế và người không chuyên.
• Phân biệt rõ ba trạng thái: Giúp nhận diện và phân tích riêng biệt từng yếu tố tâm lý.
• Chuẩn hóa quốc tế: Được dịch sang nhiều ngôn ngữ và sử dụng rộng rãi trong các nghiên cứu học thuật.

Hạn chế của DASS-21

• Không mang tính chẩn đoán: Không thể thay thế cho các công cụ lâm sàng chính thức.
• Phụ thuộc vào tự đánh giá: Dễ bị ảnh hưởng bởi cảm xúc tạm thời hoặc thiên lệch nhận thức cá nhân.
• Không xét đến hoàn cảnh: Kết quả không phản ánh nguyên nhân cụ thể hay môi trường gây ảnh hưởng.

Ứng dụng trong thực tế

DASS-21 hiện được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm:

• Đánh giá sức khỏe tâm thần cho học sinh, sinh viên
• Sàng lọc nhân viên trong các chương trình chăm sóc sức khỏe doanh nghiệp
• Hỗ trợ bác sĩ, chuyên gia tâm lý trong bước đầu đánh giá tình trạng bệnh nhân
• Nghiên cứu khoa học về hành vi và sức khỏe tinh thần

Các tổ chức y tế và đơn vị tư vấn tâm lý ở Việt Nam đã triển khai DASS-21 như một công cụ đánh giá phổ biến. Bạn có thể trải nghiệm bài kiểm tra DASS-21 trực tuyến trên các nền tảng uy tín như Tâm Lý Việt - Pháp hoặc Hello Bacsi.

Vai trò trong chăm sóc sức khỏe tâm thần

DASS-21 giúp nhận diện nhanh chóng các biểu hiện ban đầu của rối loạn tâm lý, từ đó hỗ trợ quá trình can thiệp, phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn. Trong bối cảnh sức khỏe tâm thần ngày càng được quan tâm, đặc biệt sau đại dịch COVID-19, DASS-21 trở thành một công cụ không thể thiếu trong hệ thống sàng lọc và quản lý tinh thần cho cá nhân và cộng đồng.

Kết luận

DASS-21 là một công cụ đo lường đơn giản, hiệu quả và đáng tin cậy để đánh giá ba trạng thái tâm lý thường gặp: trầm cảm, lo âu và căng thẳng. Tuy không thay thế được các công cụ chẩn đoán y tế chính thức, DASS-21 vẫn là công cụ hữu ích để phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường về tâm lý. Việc sử dụng DASS-21 kết hợp với tư vấn chuyên môn có thể giúp cá nhân cải thiện sức khỏe tinh thần, tăng cường hiệu suất học tập và làm việc, đồng thời góp phần xây dựng một môi trường sống lành mạnh và bền vững hơn.