Questing là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

Định nghĩa questing

Questing là quá trình tìm kiếm có chủ đích nhằm đạt được mục tiêu có ý nghĩa sâu sắc về mặt cá nhân hoặc xã hội, không chỉ đơn thuần là hoàn thành nhiệm vụ hay đạt được lợi ích vật chất. Questing thường bao hàm yếu tố khám phá, nỗ lực vượt khó, và nhận thức về giá trị của hành trình, không chỉ kết quả cuối cùng. Trong các nghiên cứu tâm lý học, questing có thể được hiểu như phần của động lực bản thân hướng tới nhu cầu được trân trọng, ghi nhận hoặc để lại dấu ấn.

Questing khác với một quá trình theo đuổi mục tiêu thông thường bởi nó bao gồm các yếu tố như tính khám phá, bất định, và thường gắn với hành trình lâu dài. Một số mô hình phân tích quest chia quá trình này thành ba thành phần: định nghĩa, bối cảnh và mục đích. Điều này giúp xác định rõ hành trình questing là gì và tại sao nó có tác động lâu dài đến hành vi và tư duy cá nhân.

Bối cảnh sử dụng và lĩnh vực áp dụng

Trong văn hóa và tôn giáo, questing có vai trò trong các hành trình tâm linh, tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống, hoặc sự phục vụ cộng đồng. Nhiều truyền thống khuyến khích quest như một phương pháp phát triển bản thể và đạo đức. Trong văn học và truyện kể, quest là mô-típ phổ biến – nhân vật rời bỏ vùng an toàn để khám phá, trải nghiệm thử thách và trưởng thành qua hành trình của mình.

Trong thiết kế trò chơi điện tử, questing là hệ thống nhiệm vụ đóng vai trò trung tâm trong trải nghiệm của người chơi. Các nhiệm vụ chính, phụ, và cá nhân trong game giúp duy trì sự tham gia thông qua thử thách, tiến trình rõ ràng, phản hồi và phần thưởng. Trong tâm lý học, questing được mô tả như một dạng tìm kiếm ý nghĩa tồn tại, đóng vai trò quan trọng trong cảm nhận về mục đích và giá trị sống của cá nhân.

Yếu tố cấu thành của questing

Mục tiêu rõ ràng là yếu tố cốt lõi: questing không phải là tìm kiếm ngẫu nhiên mà phải hướng tới điều có giá trị về mặt tinh thần hoặc đạo đức. Mục tiêu này thường liên quan đến niềm tin cá nhân hoặc cảm giác cần đạt được sự ghi nhận, sự thay đổi hoặc đóng góp vào điều gì đó lớn hơn bản thân. Khi mục tiêu mang tính biểu tượng hoặc gắn liền với bản sắc, hành trình trở nên bền bỉ hơn.

Thử thách và rủi ro là những yếu tố cần thiết tạo nên chiều sâu cho questing. Hành trình không thể gọi là quest nếu thiếu đi yếu tố không chắc chắn hoặc đối mặt với giới hạn cá nhân. Sự phản hồi trong quá trình, dù là từ môi trường hay từ chính nội tâm, giúp người thực hiện điều chỉnh hướng đi và duy trì động lực. Tiến trình được theo dõi qua các cột mốc nhỏ cũng đóng vai trò duy trì cam kết lâu dài.

Liên hệ với các khái niệm tâm lý tương tự

Questing có thể được xem như một hình thái của hành vi tìm kiếm ý nghĩa, liên quan mật thiết với các khái niệm như tìm kiếm giá trị sống, khao khát được ghi nhận hoặc định hình bản sắc cá nhân. Trong khi một số hành vi theo đuổi mục tiêu thiên về hiệu quả hay phần thưởng, questing thiên về chiều sâu tâm lý và cảm xúc.

So với các khái niệm như novelty-seeking hay goal orientation, questing có xu hướng mang tính phản tư cao hơn và thường gắn với các giai đoạn chuyển hóa bản thân. Người thực hiện một quest không chỉ muốn đạt được điều gì đó mà còn muốn hiểu chính mình, thay đổi bản thân hoặc tạo ảnh hưởng vượt ra ngoài cá nhân.

Lợi ích tâm lý và cảm xúc của questing

Questing có ảnh hưởng tích cực đến sức khỏe tinh thần và cảm xúc của con người. Việc theo đuổi một mục tiêu vượt ra ngoài nhu cầu vật chất giúp tăng cảm giác có mục đích (sense of purpose), mang lại sự kiên định trong suy nghĩ và hành vi. Trong nghiên cứu của Damon et al. (2003), những người có định hướng sống rõ ràng (purposeful living) thể hiện mức độ thỏa mãn với cuộc sống cao hơn, ít cảm thấy trống rỗng và có khả năng đối phó với stress tốt hơn.

Questing còn góp phần định hình bản sắc cá nhân. Khi con người đối mặt với các thử thách trong hành trình tìm kiếm ý nghĩa, họ bắt buộc phải phản tư (self-reflect), đặt lại câu hỏi về giá trị sống và từ đó tái cấu trúc hệ thống niềm tin, mục tiêu và hành vi của mình. Đó là quá trình phát triển bền vững về tâm lý. Các lợi ích chính thường ghi nhận gồm:

• Tăng khả năng phục hồi tâm lý (psychological resilience)
• Giảm cảm giác vô nghĩa, mất phương hướng
• Cải thiện sự kết nối với người khác nhờ chia sẻ hành trình
• Gia tăng lòng trắc ẩn và thái độ tích cực đối với nghịch cảnh

Thách thức và giới hạn của questing

Mặc dù mang lại nhiều giá trị tích cực, questing cũng tồn tại những rủi ro và giới hạn. Việc theo đuổi mục tiêu quá lý tưởng hoặc phi thực tế có thể gây ra căng thẳng mãn tính, lo âu hoặc trầm cảm khi không đạt được kỳ vọng. Đặc biệt, ở những người trẻ đang tìm kiếm bản sắc, questing có thể dẫn đến khủng hoảng giá trị nếu không có hướng dẫn hoặc hỗ trợ đúng lúc.

Một vấn đề khác là sự lệch hướng – khi cá nhân bị cuốn vào hành trình questing đến mức đánh mất các mối quan hệ, sự cân bằng trong cuộc sống hoặc tự gây áp lực cho bản thân. Một số trường hợp cá biệt, động cơ questing sai lệch (như nhu cầu được tôn vinh, ám ảnh thành công) có thể dẫn đến hành vi cực đoan. Đây là điểm được nhấn mạnh trong Significance-Quest Theory khi mô tả cơ chế cực đoan hóa từ nhu cầu chứng minh giá trị bản thân. ([Kruglanski et al., 2022](https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35133911/?utm_source=chatgpt.com))

Ứng dụng trong thực tiễn

Trong giáo dục, questing được ứng dụng như chiến lược xây dựng tư duy phản biện và học tập chủ động. Ví dụ, các mô hình giáo dục khai phóng (liberal education) khuyến khích học sinh đặt câu hỏi, theo đuổi vấn đề mở, và cá nhân hóa quá trình học như một hành trình khám phá (learning as quest). Các chương trình như “Purpose Learning” tại Đại học Claremont Lincoln (Mỹ) tích hợp mô hình quest vào giáo trình.

Trong công nghệ và thiết kế trò chơi, questing là trụ cột của cơ chế duy trì tương tác. Game nhập vai (RPGs) như The Legend of Zelda, Skyrim hay Final Fantasy đều dựa vào hệ thống quest đa tầng – nhiệm vụ chính (main quest), phụ (side quest) và nhiệm vụ cá nhân (character quest) – để giữ người chơi gắn bó lâu dài. Trong tâm lý học trị liệu, hành trình questing giúp cá nhân phục hồi sau mất mát, chấn thương, hoặc khủng hoảng danh tính.

Đo lường và nghiên cứu học thuật

Các nhà tâm lý học xã hội đã phát triển nhiều công cụ đo lường questing, trong đó nổi bật là Quest Scale của Batson (1993), dùng để đánh giá mức độ một cá nhân theo đuổi hành trình tôn giáo có tính tự phản tư và khám phá. Trong nghiên cứu của Kruglanski, Significance-Quest Scale được sử dụng để đo nhu cầu được ghi nhận và giá trị hoá bản thân.

Dữ liệu định tính cũng được sử dụng phổ biến trong nghiên cứu questing, thông qua phỏng vấn sâu, nhật ký hành trình hoặc phân tích nội dung. Các nhà nghiên cứu như Kristen Yu đã phân tích khung thiết kế và tâm lý học ẩn sau khái niệm “quest” trong ngành công nghiệp game, từ đó đề xuất mô hình lý thuyết để hiểu hành vi người dùng qua khung Quest-Context-Purpose. ([arxiv.org](https://arxiv.org/abs/2110.04148))

Hướng phát triển nghiên cứu tương lai

Các hướng phát triển tương lai gồm kết hợp AI và công nghệ cảm biến để theo dõi hành vi questing trong thời gian thực, mở rộng đối tượng nghiên cứu sang các nhóm thiểu số, người di cư hoặc người trẻ trong môi trường hậu đại dịch. Việc tích hợp dữ liệu đa nguồn từ sinh lý, cảm xúc đến hành vi có thể giúp phân tích sâu hơn hành trình questing từ góc độ liên ngành.

Một số chuyên gia cũng đề xuất nghiên cứu ảnh hưởng của questing lên hành vi tập thể, như trong các phong trào xã hội, môi trường, hoặc khởi nghiệp xã hội. Việc tìm hiểu khi nào questing trở thành hành vi tích cực hay tiêu cực sẽ giúp định hướng chính sách và giáo dục công dân tốt hơn.

Tài liệu tham khảo

1. Kruglanski, A. W., Molinario, E., Jasko, K., Webber, D., Leander, N. P., Pierro, A. (2022). Significance-Quest Theory. Perspectives on Psychological Science. Link
2. Yu, K. K., Guzdial, M., Sturtevant, N. R. (2021). The Definition-Context-Purpose Paradigm. arXiv preprint. Link
3. Psychology Today. (2022). Questing: The Happiness of Pursuit. Link
4. Damon, W., Menon, J., & Bronk, K. C. (2003). The development of purpose during adolescence. Applied Developmental Science.
5. Batson, C. D. (1993). The Quest Scale. Journal for the Scientific Study of Religion.