Singapore là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

Khái quát về Singapore

Singapore là một quốc đảo nằm ở cực nam của bán đảo Mã Lai, thuộc khu vực Đông Nam Á. Quốc gia này bao gồm một đảo chính và khoảng 60 đảo nhỏ, với tổng diện tích khoảng 728 km². Mặc dù là một trong những quốc gia có diện tích nhỏ nhất thế giới, Singapore lại nổi bật nhờ vị trí chiến lược trên tuyến hàng hải quốc tế, nằm sát eo biển Malacca – một trong những tuyến vận tải nhộn nhịp nhất hành tinh.

Dân số Singapore tính đến năm 2023 ước tính hơn 5,7 triệu người, với mật độ dân số thuộc hàng cao nhất thế giới. Cấu trúc dân số bao gồm người Hoa chiếm đa số, tiếp theo là người Mã Lai, người Ấn và các cộng đồng khác. Thành phố quốc gia này không có thủ đô riêng biệt vì toàn bộ đất nước là một đô thị duy nhất. Singapore vận hành như một thành phố thông minh với hạ tầng số hóa cao, dịch vụ hành chính điện tử hiệu quả và môi trường sống hiện đại.

Cảng Singapore được điều hành bởi Cơ quan Cảng và Hàng hải Singapore (MPA), là một trong những cảng biển bận rộn nhất thế giới. Đây là trung tâm logistics và trung chuyển quốc tế kết nối hơn 600 cảng tại 120 quốc gia. Vị trí địa lý ưu việt đã giúp Singapore trở thành một trong những trung tâm tài chính, công nghệ và hàng hải toàn cầu quan trọng nhất.

Thể chế chính trị và hành chính

Singapore hoạt động theo mô hình cộng hòa nghị viện, dựa trên hệ thống Westminster của Anh. Nguyên thủ quốc gia là Tổng thống, người có vai trò phần lớn mang tính biểu tượng và được bầu theo hình thức phổ thông đầu phiếu. Thủ tướng là người đứng đầu chính phủ và nắm giữ quyền lực hành pháp thực tế, do đảng cầm quyền tại Quốc hội chỉ định. Quốc hội Singapore là cơ quan lập pháp đơn viện gồm 93 ghế, được bầu thông qua các cuộc tổng tuyển cử định kỳ mỗi 5 năm.

Hệ thống luật pháp của Singapore kết hợp giữa luật thành văn và án lệ, với ảnh hưởng mạnh từ hệ thống luật thông luật Anh quốc. Tòa án tối cao bao gồm Tòa Phúc thẩm và Tòa Tối cao, thực hiện chức năng xét xử các vụ việc dân sự, hình sự và hiến pháp. Tính minh bạch, hiệu lực thực thi cao và không khoan nhượng với tham nhũng là những đặc trưng nổi bật của nền pháp quyền tại đây.

Về mặt hành chính, Singapore được chia thành 5 khu vực quy hoạch chính (regions), trong đó mỗi khu vực gồm nhiều “planning areas” được quản lý bởi Cơ quan Tái phát triển Đô thị (URA). URA chịu trách nhiệm điều phối chiến lược phát triển đô thị, quy hoạch đất đai và xây dựng. Bảng dưới đây minh họa phân cấp hành chính cơ bản:

Cấp hành chính	Số lượng	Quản lý
Regions (khu vực)	5	URA
Planning Areas	55	URA
Electoral Districts	31	Elections Department

Lịch sử hình thành và phát triển

Singapore có lịch sử ghi chép từ thế kỷ 14 với tên gọi Temasek – một thương cảng cổ trong khu vực Malay. Đến năm 1819, Stamford Raffles – đại diện Công ty Đông Ấn Anh – đã ký thỏa thuận thành lập trạm thương mại tại đây, biến Singapore thành thuộc địa quan trọng của Đế quốc Anh. Năm 1867, Singapore trở thành thuộc địa vương thất và là trung tâm hành chính của các vùng lãnh thổ thuộc Eo biển.

Trong Thế chiến II, Singapore bị quân Nhật chiếm đóng (1942–1945) trước khi trở lại quyền kiểm soát của Anh. Từ năm 1959, Singapore đạt quyền tự trị nội bộ và tham gia liên bang Malaysia vào năm 1963. Tuy nhiên, sau những bất đồng chính trị và sắc tộc, Singapore rút khỏi Malaysia vào ngày 9/8/1965 và tuyên bố độc lập.

Dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng đầu tiên Lý Quang Diệu, Singapore đã thực hiện hàng loạt cải cách về giáo dục, luật pháp, công nghiệp hóa và chống tham nhũng. Với chính sách thu hút đầu tư nước ngoài, cải thiện hạ tầng và mở cửa thương mại, quốc gia này đã chuyển mình từ một bến cảng lạc hậu thành một trong những trung tâm kinh tế phát triển nhất thế giới chỉ trong vài thập kỷ.

Kinh tế và tài chính

Singapore là một nền kinh tế thị trường mở với chỉ số tự do kinh tế thuộc hàng cao nhất toàn cầu. Nền kinh tế đa dạng hóa, dựa vào các lĩnh vực chủ chốt gồm:

• Dịch vụ tài chính và ngân hàng
• Thương mại và trung chuyển quốc tế
• Sản xuất công nghệ cao, đặc biệt là điện tử và hóa dược
• Công nghệ thông tin, truyền thông và du lịch

Theo Cơ quan Tiền tệ Singapore (MAS), tổng GDP danh nghĩa của nước này đạt khoảng 466 tỷ USD vào năm 2022. Thu nhập bình quân đầu người đạt trên 80.000 USD, nằm trong nhóm các nền kinh tế có thu nhập cao. Hệ thống tài chính của Singapore được giám sát chặt chẽ, nhưng linh hoạt và thuận lợi cho đổi mới sáng tạo.

Singapore cũng là trung tâm tài chính toàn cầu, sánh ngang với New York, London và Hong Kong. Các quỹ đầu tư, ngân hàng quốc tế và công ty bảo hiểm toàn cầu đều đặt văn phòng tại đây. Hệ thống thuế doanh nghiệp thấp, minh bạch, và môi trường pháp lý ổn định giúp thu hút vốn đầu tư nước ngoài mạnh mẽ. Bảng dưới minh họa tỉ trọng các ngành trong cơ cấu GDP:

Ngành	Tỉ trọng GDP (%)	Ghi chú
Dịch vụ	~70%	Ngân hàng, logistics, công nghệ
Sản xuất	~20%	Chủ yếu là điện tử, hóa chất
Xây dựng và bất động sản	~6%	Tăng trưởng ổn định
Nông nghiệp	<1%	Không đáng kể

Văn hóa và xã hội

Singapore là một xã hội đa sắc tộc với bốn cộng đồng chính: người Hoa (~74%), người Mã Lai (~13%), người Ấn (~9%) và các nhóm khác (~3%). Chính phủ Singapore thực hiện chính sách đa văn hóa rõ rệt, nhằm bảo đảm sự bình đẳng giữa các dân tộc, thúc đẩy đoàn kết xã hội và ngăn chặn xung đột sắc tộc. Việc duy trì sự hài hòa này được hỗ trợ bởi luật pháp và chính sách nhà ở, giáo dục, tuyển dụng đa ngôn ngữ.

Quốc gia này có bốn ngôn ngữ chính thức: tiếng Anh (ngôn ngữ hành chính và giảng dạy chính), tiếng Trung, tiếng Mã Lai và tiếng Tamil. Hệ thống giáo dục công lập sử dụng tiếng Anh làm ngôn ngữ giảng dạy nhưng bắt buộc học sinh học thêm ngôn ngữ mẹ đẻ tương ứng với sắc tộc của mình.

Tôn giáo tại Singapore rất đa dạng, phản ánh tính đa văn hóa của dân số. Các tôn giáo phổ biến gồm:

• Phật giáo (~31%)
• Cơ đốc giáo (~19%)
• Hồi giáo (~15%)
• Ấn Độ giáo (~5%)
• Không tôn giáo (~20%)

Tất cả các tôn giáo được tự do hành lễ, miễn là không gây chia rẽ xã hội. Luật pháp nghiêm cấm phát ngôn thù ghét hoặc xâm phạm tín ngưỡng của cộng đồng khác.

Giáo dục và đổi mới

Singapore có một trong những hệ thống giáo dục được đánh giá cao nhất thế giới. Giáo dục bắt buộc đến 16 tuổi, với sự phân luồng học tập sớm và cơ hội phát triển nghề nghiệp rõ ràng. Chương trình đào tạo chú trọng cả học thuật lẫn kỹ năng thực tiễn. Chính phủ đầu tư mạnh vào giáo dục, chi tiêu khoảng 3% GDP hằng năm cho lĩnh vực này.

Các trường đại học như Đại học Quốc gia Singapore (NUS) và Đại học Công nghệ Nanyang (NTU) thường xuyên nằm trong top 20 toàn cầu. Ngoài ra, còn có các viện nghiên cứu và trung tâm công nghệ hỗ trợ đổi mới sáng tạo trong các ngành như AI, y sinh học, robot và tài chính kỹ thuật số.

Chính phủ triển khai các sáng kiến như A*STAR để tài trợ cho nghiên cứu và hợp tác giữa nhà nước – doanh nghiệp – học viện. Bảng sau thể hiện một số lĩnh vực R&D trọng điểm:

Lĩnh vực	Ngân sách (2022–2026)	Ghi chú
Trí tuệ nhân tạo (AI)	1,35 tỷ SGD	Ứng dụng trong y tế, sản xuất, giao thông
Công nghệ sinh học	1,7 tỷ SGD	Y sinh học, dược phẩm
Công nghiệp số	2 tỷ SGD	Chuyển đổi số doanh nghiệp

Cơ sở hạ tầng và giao thông

Singapore sở hữu hệ thống giao thông công cộng hiệu quả bậc nhất châu Á, với mạng lưới MRT (tàu điện ngầm), xe buýt và taxi phủ rộng toàn quốc. Chính phủ đầu tư mạnh vào mở rộng hệ thống MRT với mục tiêu 8 tuyến chính vào năm 2030. Việc thanh toán điện tử qua thẻ EZ-Link hoặc ứng dụng di động phổ biến, giúp quá trình di chuyển nhanh chóng và tiện lợi.

Chính sách hạn chế phương tiện cá nhân được thực hiện qua hệ thống “Chứng chỉ quyền sở hữu xe” (COE – Certificate of Entitlement), trong đó người dân phải đấu giá để được phép sở hữu xe cá nhân. Ngoài ra, hệ thống thu phí ERP (Electronic Road Pricing) được áp dụng để kiểm soát ùn tắc tại các tuyến đường chính.

Sân bay quốc tế Changi, do Changi Airport Group quản lý, là trung tâm hàng không hàng đầu châu Á với hơn 100 hãng bay, kết nối đến hơn 400 thành phố. Changi thường xuyên đạt giải “sân bay tốt nhất thế giới” nhờ cơ sở vật chất hiện đại, dịch vụ khách hàng xuất sắc và khả năng kết nối toàn cầu.

Môi trường và phát triển bền vững

Singapore rất chú trọng phát triển đô thị bền vững và quản lý tài nguyên thiên nhiên. Với mật độ dân cư cao, quốc gia này áp dụng mô hình “Thành phố trong vườn” (Garden City) từ những năm 1960. Hơn 50% diện tích đất được phủ xanh thông qua công viên, hành lang sinh thái và mái nhà sinh thái.

Chính phủ đặt mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, phù hợp với Chiến lược khí hậu quốc gia. Các biện pháp bao gồm:

• Triển khai công nghệ thu giữ carbon
• Chuyển đổi sang xe điện
• Đầu tư vào năng lượng mặt trời và hydro

Singapore cũng đi đầu trong tái sử dụng nước thải với công nghệ NEWater – tái chế nước đã qua sử dụng thành nước uống an toàn, giúp giảm phụ thuộc vào nguồn nước nhập khẩu.

Vai trò địa chính trị và đối ngoại

Singapore là thành viên sáng lập của ASEAN và đóng vai trò tích cực trong các diễn đàn đa phương như WTO, APEC và Liên Hợp Quốc. Với chính sách đối ngoại độc lập và thực dụng, nước này duy trì quan hệ tốt với cả các cường quốc phương Tây lẫn Trung Quốc.

Singapore là một trung tâm hội nghị quốc tế quan trọng, từng tổ chức các sự kiện ngoại giao lớn như Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ – Triều năm 2018. Quốc gia này cũng là nơi đặt trụ sở của nhiều tổ chức tài chính, pháp lý và quốc tế tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Chính phủ Singapore thường xuyên tham gia các hiệp định thương mại tự do như CPTPP, RCEP và FTA song phương với Mỹ, EU, Nhật Bản, Trung Quốc, góp phần nâng cao vai trò chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tài liệu tham khảo

1. Monetary Authority of Singapore. (2023). mas.gov.sg
2. Urban Redevelopment Authority. (2023). ura.gov.sg
3. Ministry of Education Singapore. (2023). moe.gov.sg
4. National University of Singapore. (2023). nus.edu.sg
5. Nanyang Technological University. (2023). ntu.edu.sg
6. Maritime and Port Authority of Singapore. (2023). mpa.gov.sg
7. Changi Airport Group. (2023). changiairport.com
8. National Climate Change Secretariat. (2023). nccs.gov.sg
9. Agency for Science, Technology and Research (A*STAR). (2023). a-star.edu.sg