Kiểm soát nhiễm khuẩn là gì? Các công bố khoa học liên quan

Kiểm soát nhiễm khuẩn là hệ thống các biện pháp nhằm ngăn ngừa và hạn chế sự lây lan của vi sinh vật gây bệnh trong cơ sở y tế và cộng đồng. Đây là yếu tố cốt lõi trong đảm bảo an toàn người bệnh, bảo vệ nhân viên y tế và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe toàn diện.

Kiểm soát nhiễm khuẩn là gì?

Kiểm soát nhiễm khuẩn (Infection Control) là hệ thống các biện pháp khoa học, tổ chức và kỹ thuật được áp dụng nhằm phòng ngừa, làm giảm và loại bỏ nguy cơ lây truyền tác nhân gây bệnh trong cơ sở y tế và cộng đồng. Đây là một trong những trụ cột quan trọng trong quản lý chất lượng bệnh viện và hệ thống y tế toàn cầu. Kiểm soát nhiễm khuẩn không chỉ bảo vệ bệnh nhân mà còn đảm bảo an toàn cho nhân viên y tế, người chăm sóc và khách đến thăm.

Các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng có thể lây truyền qua nhiều con đường khác nhau trong môi trường y tế. Nếu không được kiểm soát đúng cách, chúng có thể gây ra các bệnh nhiễm trùng liên quan đến chăm sóc y tế (HAIs), ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng, kéo dài thời gian nằm viện và gia tăng chi phí điều trị. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), kiểm soát nhiễm khuẩn là yếu tố cốt lõi trong việc ngăn ngừa kháng kháng sinh và ứng phó với các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như COVID-19, SARS, hoặc cúm gia cầm.

Tầm quan trọng của kiểm soát nhiễm khuẩn

Kiểm soát nhiễm khuẩn có vai trò thiết yếu trong bảo vệ bệnh nhân, nhân viên y tế và cộng đồng khỏi sự lan truyền của bệnh tật. Một hệ thống kiểm soát nhiễm khuẩn hiệu quả giúp:

  • Giảm tỷ lệ mắc các bệnh nhiễm khuẩn liên quan đến chăm sóc y tế (HAIs)
  • Ngăn chặn sự bùng phát dịch bệnh trong bệnh viện và cộng đồng
  • Giảm chi phí điều trị, giảm thời gian nằm viện
  • Hạn chế tình trạng vi khuẩn kháng thuốc
  • Bảo vệ đội ngũ y tế khỏi rủi ro nghề nghiệp

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cứ 10 bệnh nhân nhập viện thì có ít nhất 1 người mắc nhiễm khuẩn liên quan đến chăm sóc y tế, đặc biệt ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Điều này cho thấy vai trò sống còn của việc kiểm soát nhiễm khuẩn trong hoạt động khám chữa bệnh hiện đại.

Các nguyên tắc cơ bản trong kiểm soát nhiễm khuẩn

Kiểm soát nhiễm khuẩn dựa trên việc phá vỡ chuỗi lây truyền của vi sinh vật gây bệnh. Chuỗi này bao gồm:

  1. Tác nhân gây bệnh (vi sinh vật: vi khuẩn, virus, nấm...)
  2. Nguồn lây (bệnh nhân, nhân viên y tế, vật dụng y tế, môi trường...)
  3. Đường thoát (qua hô hấp, tiêu hóa, da, máu...)
  4. Đường truyền (tiếp xúc trực tiếp, gián tiếp, qua không khí...)
  5. Đường xâm nhập (vết thương hở, đường tiêm truyền, niêm mạc...)
  6. Đối tượng cảm thụ (người bệnh, người suy giảm miễn dịch...)

Việc kiểm soát hiệu quả bất kỳ mắt xích nào trong chuỗi này đều có thể ngăn ngừa sự lây lan của bệnh truyền nhiễm.

Biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn trong cơ sở y tế

Các cơ sở khám chữa bệnh là nơi có nguy cơ cao xảy ra lây nhiễm chéo. Vì vậy, các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn cần được thực hiện nghiêm ngặt ở nhiều cấp độ:

1. Vệ sinh tay

Rửa tay là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất trong phòng ngừa lây nhiễm. Nhân viên y tế cần rửa tay trước và sau khi tiếp xúc với bệnh nhân, sau khi tháo găng tay, hoặc khi chuyển từ vùng sạch sang vùng bẩn trên cơ thể bệnh nhân. WHO đã khuyến cáo 5 thời điểm cần rửa tay trong chăm sóc y tế. Xem chi tiết tại đây.

2. Phòng ngừa chuẩn và bổ sung

Các biện pháp phòng ngừa chuẩn bao gồm:

  • Sử dụng phương tiện bảo hộ cá nhân (khẩu trang, găng tay, áo choàng...)
  • Vệ sinh và khử khuẩn bề mặt, dụng cụ
  • Tiêm chủng phòng ngừa cho nhân viên y tế (viêm gan B, cúm...)

Tùy theo bệnh lý, có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa bổ sung như cách ly đường giọt bắn (đối với cúm, COVID-19), đường tiếp xúc (đối với MRSA), hoặc đường không khí (lao phổi).

3. Khử khuẩn và tiệt khuẩn

Dụng cụ y tế cần được phân loại theo mức độ rủi ro tiếp xúc với cơ thể và xử lý phù hợp:

  • Dụng cụ không xâm nhập: làm sạch và khử khuẩn mức độ thấp
  • Dụng cụ tiếp xúc với niêm mạc: khử khuẩn mức độ cao
  • Dụng cụ xâm nhập: cần tiệt khuẩn hoàn toàn

4. Xử lý chất thải y tế và đồ vải bẩn

Chất thải y tế cần được phân loại từ nguồn phát sinh, lưu trữ, vận chuyển và xử lý theo quy định. Đồ vải bẩn phải được xử lý ở khu riêng biệt, tránh tiếp xúc với khu vực sạch.

5. Quản lý môi trường bệnh viện

Gồm làm sạch bề mặt thường xuyên tiếp xúc, kiểm soát thông khí trong các phòng mổ, khu cách ly, bảo đảm môi trường khử khuẩn an toàn.

6. Đào tạo và giám sát

Nhân viên y tế cần được đào tạo định kỳ về kiến thức kiểm soát nhiễm khuẩn, đồng thời được giám sát tuân thủ thông qua kiểm tra thực tế và phản hồi.

Kiểm soát nhiễm khuẩn trong cộng đồng

Trong bối cảnh dịch bệnh truyền nhiễm như COVID-19, kiểm soát nhiễm khuẩn không còn giới hạn trong bệnh viện mà cần được áp dụng rộng rãi ở cộng đồng:

  • Rửa tay thường xuyên, đặc biệt sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn, sau khi tiếp xúc với bề mặt công cộng
  • Đeo khẩu trang nơi công cộng hoặc khi có triệu chứng hô hấp
  • Giữ khoảng cách, tránh tụ tập đông người
  • Vệ sinh nhà cửa, vật dụng cá nhân, điện thoại, máy tính định kỳ
  • Tiêm vắc-xin phòng bệnh theo khuyến cáo của cơ quan y tế

Đo lường hiệu quả kiểm soát nhiễm khuẩn

Để đánh giá hiệu quả của chương trình kiểm soát nhiễm khuẩn, các cơ sở y tế thường sử dụng các chỉ số đo lường định lượng:

  • Tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện trên 1.000 ngày điều trị
  • Tỷ lệ tuân thủ rửa tay theo quan sát
  • Tỷ lệ sử dụng kháng sinh hợp lý
  • Số vụ dịch nội viện được phát hiện và kiểm soát kịp thời

Một công thức tiêu chuẩn để tính chỉ số nhiễm khuẩn:

HAI Rate=Soˆˊ ca HAITổng soˆˊ ngaˋy đieˆˋu trị×1000HAI\ Rate = \frac{\text{Số ca HAI}}{\text{Tổng số ngày điều trị}} \times 1000

Thách thức trong kiểm soát nhiễm khuẩn

Một số khó khăn thường gặp trong triển khai kiểm soát nhiễm khuẩn bao gồm:

  • Thiếu nhân lực chuyên trách
  • Hạn chế về ngân sách cho trang thiết bị và vật tư tiêu hao
  • Chưa có sự đồng bộ giữa các bộ phận trong bệnh viện
  • Nhận thức và ý thức tuân thủ chưa đồng đều giữa các nhân viên

Việc khắc phục các thách thức này đòi hỏi sự cam kết mạnh mẽ từ ban lãnh đạo, sự tham gia của toàn bộ nhân viên và hỗ trợ từ hệ thống chính sách y tế quốc gia.

Kết luận

Kiểm soát nhiễm khuẩn là yếu tố cốt lõi trong bảo đảm an toàn người bệnh và chất lượng dịch vụ y tế. Việc triển khai đồng bộ các biện pháp vệ sinh, khử khuẩn, sử dụng bảo hộ cá nhân và đào tạo nhân viên sẽ giúp giảm thiểu lây nhiễm, phòng ngừa dịch bệnh và nâng cao uy tín cơ sở y tế. Trong một thế giới đối mặt với dịch bệnh toàn cầu, vi khuẩn kháng thuốc và quá tải bệnh viện, kiểm soát nhiễm khuẩn không chỉ là yêu cầu chuyên môn mà còn là trách nhiệm xã hội.

Các bài báo, nghiên cứu, công bố khoa học về chủ đề kiểm soát nhiễm khuẩn:

Một Nanocatalyser Sắt Đơn Tử Hoạt Động Trong Môi Trường Vi Sinh Vật Biofilm Với Các Hoạt Động Nanocatalytic Có Thể Kiểm Soát Bằng NIR Để Điều Trị Vết Thương Nhiễm Khuẩn Tương Tác Dịch bởi AI
Advanced healthcare materials - Tập 10 Số 22 - 2021
Tóm tắtCác tác nhân kháng khuẩn được kích hoạt trong môi trường vi sinh vật biofilm (BME) cho thấy tiềm năng lớn trong điều trị các bệnh nhiễm trùng liên quan đến biofilm nhờ vào sự nhạy cảm và đặc hiệu vượt trội, khả năng loại bỏ hiệu quả và tác dụng phụ tối thiểu. Bài báo này giới thiệu nanocatalyser Fe-doped polydiaminopyridine dạng nano sợi đơn nguyên tử (FePN ...... hiện toàn bộ
Kiến thức của nhân viên y tế về kiểm soát nhiễm khuẩn tại các trạm y tế xã huyện Vũ Thư - tỉnh Thái Bình năm 2017.
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐIỀU DƯỠNG - Tập 1 Số 2 - Trang 30-35 - 2018
Mục tiêu: Mô tả kiến thức của nhân viên y tế về kiểm soát nhiễm khuẩn tại 30 trạm y tế xã huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình. Phương pháp: Nghiên cứu mô tả được tiến hành từ tháng 1 năm 2017 đến tháng 12 năm 2017 với cỡ mẫu là 129 nhân viên y tế. Kết quả: Nhân viên y tế tại các trạm y tế biết được các nội dung quan trọng về kiểm soát nhiễm khuẩn chiếm từ 55,8% đến 93,0%. Nhân viên y tế đều biết được các...... hiện toàn bộ
#Kiểm soát nhiễm khuẩn
Kiến thức về kiểm soát nhiễm khuẩn của nhân viên y tế Bệnh viện Y dược Cổ truyền Sơn La năm 2020
Nghiên cứu mô tả cắt ngang, phỏng vấn 69 nhân viên y tế trực tiếp làm công tác chuyên môn tại 5 khoa lâm sàng nhằm mô tả kiến thức về kiểm soát nhiễm khuẩn của nhân viên y tế Bệnh viện Y Dược cổ truyền Sơn La năm 2020. Kết quả cho thấy, kiến thức đúng về kiểm soát nhiễm khuẩn của nhân viên y tế Bệnh viện Y Dược Cổ truyền Sơn La gần 80%. Tỷ lệ nhân viên y tế có kiến thức đúng chưa cao ở một số nội ...... hiện toàn bộ
#Nhiễm khuẩn bệnh viện #kiểm soát nhiễm khuẩn #y dược cổ truyền #Sơn La.
THỰC TRẠNG KIẾN THỨC VÀ THỰC HÀNH VỀ TIÊM AN TOÀN CỦA NHÂN VIÊN Y TẾ BỆNH VIỆN MẮT TRUNG ƯƠNG, NĂM 2021
Tạp chí Y học Việt Nam - Tập 523 Số 1 - 2023
Đặt vấn đề: Tiêm không an toàn có thể gây lây nhiễm nhiều loại tác nhân gây bệnh khác nhau như vi rút, vi khuẩn, nấm, và ký sinh trùng, đồng thời cũng có thể gây các biến chứng khác như áp-xe và phản ứng nhiễm độc. Mục tiêu: Mô tả kiến thức và thực hành về tiêm an toàn của nhân viên y tế (NVYT) Bệnh viện Mắt Trung ương. Phương pháp: Điều tra cắt ngang, nghiên cứu định lượng. Kết quả: Nghiên cứu th...... hiện toàn bộ
#Kiểm soát nhiễm khuẩn #yếu tố liên quan #nhân viên y tế
KIẾN THỨC THÁI ĐỘ VỀ PHÒNG NGỪA NHIỄM KHUẨN BỆNH VIỆN CỦA ĐIỀU DƯỠNG BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI NĂM 2021
Tạp chí Y học Cộng đồng - Tập 64 Số 4 - 2023
Mục tiêu: Mô tả kiến thức thái độ về phòng ngừa nhiễm khuẩn bệnh viện của điều dưỡng Bệnh viện Đại học Y Hà Nội năm 2021. Phương pháp: Nghiên cứu mô tả cắt ngang, có 210 điều dưỡng tham gia vào nghiên cứu, sử dụng phương pháp chọn mẫu tỷ lệ theo điều dưỡng ở 11 khoa. Kết quả và kết luận: Trong số các điều dưỡng làm việc tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội tham gia vào nghiên cứu có 77,6% nữ và 22,4% ...... hiện toàn bộ
#Kiểm soát nhiễm khuẩn #điều dưỡng #Bệnh viện Đại học Y.
KIẾN THỨC THÁI ĐỘ VỀ PHÒNG NGỪA NHIỄM KHUẨN BỆNH VIỆN CỦA ĐIỀU DƯỠNG BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI NĂM 2021
Tạp chí Y học Cộng đồng - Tập 64 Số 4 - Trang - 2023
Mục tiêu: Mô tả kiến thức thái độ về phòng ngừa nhiễm khuẩn bệnh viện của điều dưỡng Bệnh viện Đại học Y Hà Nội năm 2021. Phương pháp: Nghiên cứu mô tả cắt ngang, có 210 điều dưỡng tham gia vào nghiên cứu, sử dụng phương pháp chọn mẫu tỷ lệ theo điều dưỡng ở 11 khoa. Kết quả và kết luận: Trong số các điều dưỡng làm việc tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội tham gia vào nghiên cứu có 77,6% nữ và 22,4% ...... hiện toàn bộ
#Kiểm soát nhiễm khuẩn #điều dưỡng #Bệnh viện Đại học Y.
Đánh giá kiến thức và thực hành kiểm soát nhiễm khuẩn ở một số cơ sở răng hàm mặt tại 5 tỉnh thành phía Bắc Việt Nam năm 2019
Mục tiêu: Đánh giá kiến thức và thực hành của nhân viên y tế về kiểm soát nhiễm khuẩn tại cơ sở Răng hàm mặt tại 5 tỉnh phía Bắc Việt Nam năm 2019. Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu mô tả cắt ngang, chọn mẫu toàn bộ tại các cơ sở đồng ý tham gia nghiên cứu, chúng tôi có 385 bác sĩ răng hàm mặt, y sĩ răng hàm mặt, y sĩ răng trẻ em, điều dưỡng nha khoa tham gia trong nghiên cứu hiện đang làm việc...... hiện toàn bộ
#Kiểm soát nhiễm khuẩn #cơ sở Răng hàm mặt
Các rào cản và yếu tố thuận lợi trong việc phòng ngừa và kiểm soát nhiễm khuẩn tại các cơ sở chăm sóc cư trú ở Hà Lan cho người có khuyết tật trí tuệ và phát triển: một nghiên cứu cắt ngang Dịch bởi AI
BMC Public Health - Tập 24 Số 1
Tóm tắt Giới thiệu Việc thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát nhiễm khuẩn (IPC) tại các cơ sở chăm sóc cư trú (RCFs) cho người có khuyết tật trí tuệ và phát triển (IDDs) là rất quan trọng để bảo vệ nhóm dân số dễ bị tổn thương này. Các nghiên cứu trong lĩnh vực này còn hạn chế. Nghi...... hiện toàn bộ
KIẾN THỨC VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN VỀ THỰC HIỆN QUY TẮC VỆ SINH HÔ HẤP CỦA NHÂN VIÊN Y TẾ BỆNH VIỆN MẮT TRUNG ƯƠNG, NĂM 2021
Tạp chí Y học Việt Nam - Tập 523 Số 2 - 2023
Đặt vấn đề: Tuân thủ quy tắc vệ sinh hô hấp và vệ sinh khi ho là một trong số các biện pháp chính trong thực hành phòng ngừa chuẩn tại các cơ sở khám, chữa bệnh nhằm giảm tối đa nhiễm khuẩn bệnh bệnh viện. Mục tiêu: Mô tả kiến thức về thực hiện quy tắc vệ sinh hô hấp của nhân viên y tế (NVYT) Bệnh viện Mắt Trung ương và phân tích một số yếu tố liên quan. Phương pháp: Điều tra cắt ngang, nghiên cứu...... hiện toàn bộ
#Kiểm soát nhiễm khuẩn #yếu tố liên quan #nhân viên y tế
Tổng số: 31   
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4