Đông á là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

Đông Á là khu vực nằm ở phía đông châu Á, bao gồm Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Triều Tiên, Đài Loan và đôi khi cả Mông Cổ, có đặc điểm văn hóa-lịch sử chung. Đây là một không gian địa lý liên kết bởi hệ tư tưởng Nho giáo, khí hậu gió mùa, mô hình xã hội truyền thống và vị trí chiến lược toàn cầu.

Khái niệm Đông Á là gì?

Đông Á là một khu vực địa lý và văn hóa nằm ở phần phía đông của châu Á. Về mặt địa lý, Đông Á bao gồm các quốc gia như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Triều Tiên, Đài Loan và trong một số trường hợp, cả Mông Cổ. Khu vực này có đặc điểm địa lý liền kề và sự tương đồng về văn hóa, lịch sử, cũng như các cấu trúc xã hội truyền thống. Trong nhiều tài liệu học thuật và chính trị, Đông Á còn được phân biệt với khu vực Đông Nam Á hoặc Trung Á dựa trên các yếu tố ngôn ngữ, lịch sử và mô hình phát triển.

Đông Á là một trong những khu vực có mật độ dân số cao nhất thế giới, với hơn 1,6 tỷ người sinh sống, chiếm gần 20% dân số toàn cầu. Khu vực này đóng vai trò trung tâm trong lịch sử nhân loại với sự ra đời của nhiều nền văn minh lớn như nền văn minh Trung Hoa cổ đại. Các quốc gia trong khu vực đều có hệ thống chữ viết, tôn giáo và tư tưởng riêng biệt nhưng cùng ảnh hưởng lẫn nhau qua hàng nghìn năm giao lưu và xung đột.

Theo cách phân vùng của Liên Hợp Quốc, Đông Á gồm các quốc gia sau:

  • Trung Quốc
  • Nhật Bản
  • Hàn Quốc (Nam Hàn) và Triều Tiên (Bắc Hàn)
  • Đài Loan
  • Mông Cổ (tùy theo định nghĩa mở rộng)

Phân định địa lý và khí hậu

Về địa lý, Đông Á trải dài từ Siberia ở phía bắc xuống đảo Đài Loan ở phía nam, từ bờ biển Thái Bình Dương phía đông đến rìa phía tây của cao nguyên Tây Tạng. Khu vực này sở hữu sự đa dạng về địa hình, từ núi cao (dãy Himalaya, cao nguyên Thanh Tạng) đến đồng bằng phù sa ven biển (như châu thổ sông Trường Giang và Hoàng Hà). Các dòng sông lớn như Hoàng Hà và Trường Giang đóng vai trò quan trọng trong lịch sử định cư, nông nghiệp và phát triển văn minh khu vực.

Khí hậu Đông Á mang tính chất đa dạng:

  • Phía bắc (Mông Cổ, miền bắc Trung Quốc): khí hậu lục địa khắc nghiệt, mùa đông lạnh, mùa hè khô.
  • Vùng trung tâm (Trung Quốc đại lục, Triều Tiên): khí hậu ôn đới gió mùa, có bốn mùa rõ rệt.
  • Vùng ven biển phía nam (Đài Loan, Nhật Bản, miền nam Trung Quốc): khí hậu cận nhiệt đới và nhiệt đới ẩm.

Bảng sau thể hiện đặc điểm khí hậu trung bình tại một số đô thị lớn của Đông Á:

Thành phố Nhiệt độ trung bình (°C) Lượng mưa trung bình (mm/năm) Kiểu khí hậu
Bắc Kinh 13,5 600 Ôn đới khô
Tokyo 15,6 1520 Cận nhiệt đới ẩm
Seoul 12,5 1370 Ôn đới gió mùa
Đài Bắc 23,0 2400 Nhiệt đới ẩm

Lịch sử hình thành và phát triển khu vực

Lịch sử Đông Á khởi nguồn từ các nền văn minh nông nghiệp cổ đại dọc sông Hoàng Hà và Trường Giang ở Trung Quốc. Nhà Hạ, nhà Thương và nhà Chu là ba triều đại đầu tiên đặt nền móng cho xã hội Trung Hoa cổ đại. Sau đó là các triều đại lớn như Hán, Đường, Tống, Minh và Thanh — tất cả đều góp phần mở rộng tầm ảnh hưởng ra toàn bộ khu vực Đông Á thông qua chinh phục, thương mại và truyền bá tư tưởng.

Trong khi đó, Nhật Bản và bán đảo Triều Tiên phát triển theo con đường tiếp thu có chọn lọc các yếu tố văn hóa Trung Hoa, như hệ thống chữ viết Hán, Phật giáo và mô hình cai trị phong kiến. Nhật Bản thời kỳ Nara và Heian có sự phát triển văn hóa đặc sắc riêng biệt, trong khi Triều Tiên thời Goryeo và Joseon nổi bật với hệ thống hành chính chịu ảnh hưởng sâu sắc từ Trung Hoa.

Các mốc lịch sử chính trong sự hình thành Đông Á:

  • 221 TCN: Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Quốc.
  • 645: Cải cách Taika ở Nhật Bản - tiếp thu hệ thống cai trị kiểu Trung Hoa.
  • 918–1392: Triều đại Goryeo ở Triều Tiên – tiền thân của tên gọi “Korea”.
  • 1420: Bắc Kinh trở thành thủ đô chính thức dưới triều Minh.
  • 1894–1895: Chiến tranh Trung – Nhật lần thứ nhất, đánh dấu sự trỗi dậy của Nhật Bản.

Văn hóa và hệ tư tưởng

Văn hóa Đông Á chịu ảnh hưởng sâu sắc từ ba hệ tư tưởng chính: Nho giáo, Đạo giáo và Phật giáo. Trong đó, Nho giáo đóng vai trò trung tâm trong việc xây dựng các chuẩn mực xã hội, luân lý và hệ thống giáo dục. Tư tưởng trung quân, hiếu thảo và học hành để thành danh vẫn còn dấu ấn sâu đậm trong xã hội hiện đại, đặc biệt tại Hàn Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc.

Ngoài tư tưởng, Đông Á còn chia sẻ nhiều đặc điểm văn hóa vật thể:

  • Chữ viết Hán (Kanji, Hanja) được sử dụng rộng rãi trước khi các quốc gia này phát triển hệ thống chữ riêng.
  • Trang phục truyền thống như Hanfu (Trung Quốc), Kimono (Nhật Bản), Hanbok (Hàn Quốc) đều phản ánh yếu tố lễ nghi và đẳng cấp.
  • Ẩm thực Đông Á có nhiều điểm chung như dùng đũa, ăn cơm là chính, và có món nước dùng (phở, ramen, mì).

Đặc biệt, các ngày lễ truyền thống như Tết Âm lịch, Tết Trung thu, ngày Rằm tháng Giêng đều được tổ chức tại nhiều quốc gia Đông Á, cho thấy sự cộng hưởng văn hóa mạnh mẽ. Những dịp này không chỉ là lễ hội mà còn là sự thể hiện các giá trị đạo lý truyền thống như gia đình, đoàn tụ và tưởng nhớ tổ tiên.

Chính trị và địa chính trị hiện đại

Đông Á là một trong những khu vực có địa chính trị phức tạp nhất thế giới, với sự hiện diện đồng thời của các cường quốc kinh tế, quân sự và chính trị. Mối quan hệ giữa các quốc gia trong khu vực được định hình bởi lịch sử xung đột, đối đầu ý thức hệ và cạnh tranh ảnh hưởng khu vực, đặc biệt là giữa Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Mỹ cũng là một bên tác nhân lớn nhờ vào liên minh quân sự với Nhật Bản và Hàn Quốc, cũng như sự hiện diện quân sự trực tiếp tại khu vực.

Một số điểm nóng địa chính trị quan trọng của Đông Á:

  • Tranh chấp lãnh thổ ở Biển Hoa Đông giữa Trung Quốc và Nhật Bản (quần đảo Senkaku/Điếu Ngư).
  • Vấn đề hạt nhân Bắc Triều Tiên – mối đe dọa lớn đối với an ninh khu vực và toàn cầu.
  • Mối quan hệ xuyên eo biển giữa Trung Quốc và Đài Loan, với nguy cơ xung đột tiềm tàng.
  • Sự cạnh tranh công nghệ và quân sự giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ ảnh hưởng toàn bộ khu vực.

Bảng so sánh ngân sách quốc phòng năm 2024 của một số quốc gia Đông Á (theo SIPRI):

Quốc gia Ngân sách quốc phòng (USD) Tỷ trọng GDP (%)
Trung Quốc 224 tỷ 1.6%
Nhật Bản 56 tỷ 1.2%
Hàn Quốc 47 tỷ 2.7%
Triều Tiên (ước tính) 4–5 tỷ 25% (ước tính)

Đông Á trong kinh tế toàn cầu

Khu vực Đông Á là một đầu tàu kinh tế toàn cầu. Trung Quốc là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới (sau Mỹ), Nhật Bản đứng thứ ba và Hàn Quốc trong top 10. Các nền kinh tế này đã vươn lên mạnh mẽ từ sau Thế chiến II, đặc biệt nhờ chính sách công nghiệp hóa, định hướng xuất khẩu, và đầu tư vào giáo dục, nghiên cứu & phát triển (R&D).

Một số ngành kinh tế trụ cột tại Đông Á:

  • Công nghệ cao: Samsung, TSMC, Huawei, Sony là các thương hiệu toàn cầu trong ngành bán dẫn, điện tử, viễn thông.
  • Chế tạo công nghiệp: Trung Quốc là trung tâm sản xuất toàn cầu với các ngành như cơ khí, hóa chất, dệt may.
  • Xuất khẩu ô tô: Nhật Bản và Hàn Quốc là hai trong số các quốc gia xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới.
  • Thương mại điện tử và dịch vụ tài chính: Alibaba, Tencent và các công ty fintech của Hàn Quốc dẫn đầu khu vực châu Á.

Dưới đây là thống kê kinh tế cơ bản của một số nước Đông Á (nguồn: IMF 2024):

Quốc gia GDP (tỷ USD) GDP bình quân đầu người (USD) Tỷ trọng xuất khẩu so với GDP (%)
Trung Quốc 17.5 nghìn tỷ 12,800 20%
Nhật Bản 4.4 nghìn tỷ 35,000 18%
Hàn Quốc 1.8 nghìn tỷ 34,000 38%
Đài Loan 800 tỷ 33,500 65%

Hệ thống hợp tác khu vực

Mặc dù không có một thể chế hợp nhất như Liên minh châu Âu (EU), Đông Á vẫn phát triển nhiều cơ chế hợp tác khu vực nhằm thúc đẩy thương mại, an ninh và phát triển bền vững. Trong số đó, ASEAN+3 là một nền tảng quan trọng kết nối các nước Đông Nam Á với Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Các thể chế hợp tác tiêu biểu:

  • ASEAN+3: hợp tác kinh tế, chính trị và tài chính giữa 10 nước ASEAN và 3 nước Đông Á lớn.
  • Hiệp định RCEP: thỏa thuận thương mại tự do lớn nhất thế giới tính theo GDP, bao gồm toàn bộ Đông Á.
  • Diễn đàn Đông Á (EAS): diễn đàn chiến lược có sự tham gia của các cường quốc ngoài khu vực như Mỹ, Nga, Ấn Độ.
  • Ngân hàng Đầu tư Hạ tầng châu Á (AIIB): sáng kiến tài chính do Trung Quốc dẫn đầu để đầu tư hạ tầng xuyên khu vực.

Những cơ chế này tạo nền tảng để các quốc gia Đông Á giảm thiểu rủi ro địa chính trị, đồng thời gia tăng sự phụ thuộc lẫn nhau trong chuỗi cung ứng và công nghệ cao.

Tác động của Đông Á đến toàn cầu

Tác động của Đông Á không chỉ giới hạn ở kinh tế mà còn lan rộng đến văn hóa, công nghệ, môi trường và chính trị toàn cầu. Các sản phẩm văn hóa như K-pop, anime, phim điện ảnh Hàn Quốc và Nhật Bản đã tạo thành “làn sóng Đông Á” (East Asian Wave) lan tỏa trên toàn thế giới.

Đông Á còn đóng vai trò trung tâm trong các vấn đề toàn cầu như:

  • Biến đổi khí hậu: Trung Quốc là nước phát thải CO₂ lớn nhất, trong khi Hàn Quốc và Nhật Bản cam kết trung hòa carbon vào 2050.
  • Phát triển công nghệ AI và bán dẫn: khu vực này chiếm hơn 70% sản lượng chip toàn cầu, chủ yếu từ Đài Loan và Hàn Quốc.
  • Định hình trật tự quốc tế: Trung Quốc và Nhật Bản là thành viên quan trọng trong G20, đồng thời là nhà tài trợ lớn cho các tổ chức quốc tế.

Theo International Energy Agency, việc cắt giảm khí thải tại Đông Á sẽ có tác động quyết định đến khả năng đạt được mục tiêu giới hạn nhiệt độ toàn cầu dưới 1.5°C vào cuối thế kỷ.

Tài liệu tham khảo

Các bài báo, nghiên cứu, công bố khoa học về chủ đề đông á:

Chuyển giao điện di của protein từ gel polyacrylamide sang tấm nitrocellulose: Quy trình và một số ứng dụng. Dịch bởi AI
Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America - Tập 76 Số 9 - Trang 4350-4354 - 1979
Một phương pháp đã được đưa ra để chuyển giao điện di protein từ gel polyacrylamide sang tấm nitrocellulose. Phương pháp này cho phép chuyển giao định lượng protein ribosome từ gel có chứa ure. Đối với gel natri dodecyl sulfate, mô hình ban đầu của dải vẫn giữ nguyên mà không mất độ phân giải, nhưng việc chuyển giao không hoàn toàn định lượng. Phương pháp này cho phép phát hiện protein bằn...... hiện toàn bộ
#chuyển giao điện di #protein ribosome #gel polyacrylamide #nitrocellulose #ure #natri dodecyl sulfate #chụp ảnh phóng xạ tự động #miễn dịch học #kháng thể đặc hiệu #detection #peroxidase #phân tích protein.
MỘT PHƯƠNG PHÁP NHANH CHÓNG ĐỂ CHIẾT XUẤT VÀ TINH CHẾ TỔNG LIPID Dịch bởi AI
Canadian Science Publishing - Tập 37 Số 8 - Trang 911-917 - 1959
Nghiên cứu sự phân hủy lipid trong cá đông lạnh đã dẫn đến việc phát triển một phương pháp đơn giản và nhanh chóng để chiết xuất và tinh chế lipid từ các vật liệu sinh học. Toàn bộ quy trình có thể được thực hiện trong khoảng 10 phút; nó hiệu quả, có thể tái lập và không có sự thao tác gây hại. Mô ướt được đồng nhất hóa với hỗn hợp chloroform và methanol theo tỷ lệ sao cho hệ thống tan đượ...... hiện toàn bộ
#Lipid #chiết xuất #tinh chế #cá đông lạnh #chloroform #methanol #hệ tan #phương pháp nhanh chóng #vật liệu sinh học #nghiên cứu phân hủy lipid.
MrBayes 3: Suy luận phát sinh loài Bayesian dưới các mô hình hỗn hợp Dịch bởi AI
Bioinformatics - Tập 19 Số 12 - Trang 1572-1574 - 2003
Tóm tắt Tóm lược: MrBayes 3 thực hiện phân tích phát sinh loài Bayesian kết hợp thông tin từ các phần dữ liệu hoặc các phân tập khác nhau tiến hóa dưới các mô hình tiến hóa ngẫu nhiên khác nhau. Điều này cho phép người dùng phân tích các tập dữ liệu không đồng nhất bao gồm các loại dữ liệu khác nhau—ví dụ: hình thái, nucleotide và protein—và khám phá...... hiện toàn bộ
#phân tích phát sinh loài Bayesian #mô hình hỗn hợp #dữ liệu không đồng nhất #song song hóa #phát sinh loài
Động lực học phân tử với sự ghép nối tới bể nhiệt độ bên ngoài Dịch bởi AI
Journal of Chemical Physics - Tập 81 Số 8 - Trang 3684-3690 - 1984
Trong các mô phỏng động lực học phân tử (MD), cần thiết thường xuyên để duy trì các tham số như nhiệt độ hoặc áp suất thay vì năng lượng và thể tích, hoặc để đặt các gradient nhằm nghiên cứu các tính chất vận chuyển trong MD không cân bằng. Một phương pháp được mô tả để thực hiện việc ghép nối với một bể bên ngoài có nhiệt độ hoặc áp suất không đổi với các hằng số thời gian ghép nối có thể...... hiện toàn bộ
Đặc điểm và sự phát triển của Coot Dịch bởi AI
International Union of Crystallography (IUCr) - Tập 66 Số 4 - Trang 486-501 - 2010
Coot là một ứng dụng đồ họa phân tử chuyên dùng cho việc xây dựng và thẩm định mô hình phân tử sinh học vĩ mô. Chương trình hiển thị các bản đồ mật độ điện tử và các mô hình nguyên tử, đồng thời cho phép thực hiện các thao tác mô hình như chuẩn hóa, tinh chỉnh không gian thực, xoay/chuyển tay chân, hiệu chỉnh khối cố định, tìm kiếm phối tử, hydrat hóa, đột biến,...... hiện toàn bộ
#Coot #đồ họa phân tử #thẩm định mô hình #mật độ điện tử #tinh chỉnh không gian thực #công cụ thẩm định #giao diện trực quan #phát triển phần mềm #cộng đồng tinh thể học.
Hệ thống hóa hóa học và đồng vị của các loại bazan đại dương: Tác động đến thành phần và quá trình của manti Dịch bởi AI
Geological Society Special Publication - Tập 42 Số 1 - Trang 313-345 - 1989
Tóm tắt Dữ liệu về nguyên tố vi lượng cho bazan ở đới nguyễn đại dương (MORBs) và bazan đảo đại dương (OIB) được sử dụng để hình thành hệ thống hóa học cho các loại bazan đại dương. Dữ liệu cho thấy thứ tự không tương thích của nguyên tố vi lượng trong bazan đại dương là Cs ≈ Rb ≈ (≈ Tl) ≈ Ba(≈ W) > Th > U ≈ Nb = Ta ≈ K > La > Ce ≈ Pb > Pr (≈ Mo) ≈ Sr > P...... hiện toàn bộ
PHƯƠNG PHÁP NHANH CHIẾT VÀ TINH LỌC TOÀN BỘ LIPID Dịch bởi AI
Canadian Science Publishing - Tập 37 Số 1 - Trang 911-917 - 1959
Các nghiên cứu về phân hủy lipid trong cá đông lạnh đã dẫn đến việc phát triển một phương pháp đơn giản và nhanh chóng để chiết xuất và tinh lọc lipid từ các vật liệu sinh học. Toàn bộ quy trình có thể được thực hiện trong khoảng 10 phút; nó hiệu quả, có thể tái sản xuất và không gây ra các thao tác gây hại. Mô ướt được đồng hóa với hỗn hợp chloroform và methanol theo tỷ lệ đảm bảo hệ thố...... hiện toàn bộ
#Lipid #Phân hủy lipid #Chiết xuất lipid #Tinh lọc lipid #Cá đông lạnh #Mô sinh học
Phân Tích Chính Xác Năng Lượng Tương Quan Điện Tử Phụ Thuộc Spin cho Các Tính Toán Mật Độ Spin Địa Phương: Phân Tích Phê Phán Dịch bởi AI
Canadian Journal of Physics - Tập 58 Số 8 - Trang 1200-1211 - 1980
Chúng tôi đánh giá các hình thức gần đúng khác nhau cho năng lượng tương quan trên mỗi phần tử của khí điện tử đồng nhất có phân cực spin, những hình thức này đã được sử dụng thường xuyên trong các ứng dụng của xấp xỉ mật độ spin địa phương vào chức năng năng lượng trao đổi-tương quan. Bằng cách tính toán lại chính xác năng lượng tương quan RPA như là một hàm của mật độ điện tử và phân cực...... hiện toàn bộ
#khí điện tử đồng nhất #phân cực spin #xấp xỉ mật độ spin địa phương #năng lượng tương quan #nội suy Padé #Ceperley và Alder #tương quan RPA #từ tính #hiệu chỉnh không địa phương
Giới thiệu mothur: Phần mềm mã nguồn mở, độc lập với nền tảng, được cộng đồng hỗ trợ để mô tả và so sánh các cộng đồng vi sinh vật Dịch bởi AI
Applied and Environmental Microbiology - Tập 75 Số 23 - Trang 7537-7541 - 2009
TÓM TẮT mothur nhắm đến mục tiêu trở thành một gói phần mềm toàn diện cho phép người dùng sử dụng một phần mềm duy nhất để phân tích dữ liệu chuỗi cộng đồng. Phần mềm này xây dựng dựa trên các công cụ trước đó để cung cấp một gói phần mềm linh hoạt và mạnh mẽ cho việc phân tích dữ liệu giải trình tự. Như một nghiên cứu điển hình, chúng tôi đã sử dụng moth...... hiện toàn bộ
Tiềm năng đa dòng của tế bào gốc trung mô người trưởng thành Dịch bởi AI
American Association for the Advancement of Science (AAAS) - Tập 284 Số 5411 - Trang 143-147 - 1999
Tế bào gốc trung mô người được cho là những tế bào đa năng, hiện diện trong tủy xương người trưởng thành, có khả năng sao chép như những tế bào chưa phân hóa và có tiềm năng phân hóa thành các dòng tế bào của mô trung mô, bao gồm xương, sụn, mỡ, gân, cơ và nhu mô tủy xương. Các tế bào có đặc điểm của tế bào gốc trung mô người đã được tách ra từ các mẫu tủy xương của những người tình nguyện...... hiện toàn bộ
#tế bào gốc trung mô #tế bào gốc trưởng thành #tiềm năng đa dòng #phân hóa tế bào
Tổng số: 36,179   
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 10

Chủ đề khác

#khoáng vật học

Khoáng vật học là gì? Các bài nghiên cứu khoa học liên quan

#áp lực chọn lọc

Áp lực chọn lọc là gì? Các nghiên cứu khoa học liên quan

#y học tái sinh

Y học tái sinh là gì? Các bài nghiên cứu khoa học liên quan

#hoạt tính xúc tác

Hoạt tính xúc tác là gì? Các nghiên cứu khoa học liên quan

#chăm sóc sức khỏe tâm thần

Chăm sóc sức khỏe tâm thần là gì? Các nghiên cứu khoa học

#bạo lực đối với phụ nữ

Bạo lực đối với phụ nữ là gì? Nghiên cứu khoa học liên quan

#lỗ trống

Lỗ trống là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

#động vật giáp xác

Động vật giáp xác là gì? Các nghiên cứu khoa học liên quan

#động mạch cảnh

Động mạch cảnh là gì? Các bài nghiên cứu khoa học liên quan

#chuột cống

Chuột cống là gì? Các công bố khoa học về Chuột cống


Xem thêm