Cải cách tư pháp là gì? Các nghiên cứu khoa học liên quan

Cải cách tư pháp là quá trình hệ thống điều chỉnh pháp luật, tổ chức và thủ tục tố tụng nhằm nâng cao tính độc lập, minh bạch và hiệu quả của cơ quan tư pháp. Hoạt động này dựa trên tiêu chuẩn quốc tế về xét xử công bằng, tôn trọng nguyên tắc tách bạch quyền lực và bảo vệ quyền con người trong mọi giai đoạn tố tụng.

tiếp tục phần thứ hai, chi tiết hơn với độ dài khoảng 700-1000 từ (bao gồm cả tài liệu tham khảo)

Tổ chức và cơ quan thực thi

Hệ thống tư pháp Việt Nam bao gồm Tòa án nhân dân các cấp (sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm), Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp và Cơ quan thi hành án dân sự, hình sự. Mỗi cơ quan có chức năng, nhiệm vụ riêng nhưng phối hợp chặt chẽ nhằm đảm bảo quy trình tố tụng liên tục từ điều tra, truy tố, xét xử đến thi hành án.

Tòa án nhân dân tối cao có vai trò hướng dẫn nghiệp vụ, ban hành quy chế, kiểm tra giám sát chất lượng xét xử. Viện kiểm sát nhân dân tối cao giám sát việc tuân thủ pháp luật trong điều tra, truy tố và giám sát thi hành án hình sự. Cơ quan thi hành án dân sự chịu trách nhiệm tổ chức thi hành bản án, quyết định dân sự theo thủ tục quy định.

Cơ quanChức năng chính
Tòa án nhân dânXét xử, ban hành bản án, quyết định
Viện kiểm sát nhân dânTruy tố, giám sát hoạt động điều tra, xét xử
Thi hành án dân sựTổ chức thi hành án dân sự, giải quyết khiếu nại
Thi hành án hình sựHình sự: tạm giữ, tạm giam, cải tạo không giam giữ

Cải cách thủ tục tố tụng

Đơn giản hóa quy trình, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ và giảm số lượng thủ tục giấy tờ không cần thiết. Biểu mẫu được chuẩn hóa, tích hợp vào hệ thống tòa án điện tử để đệ trình và lưu trữ.

Phiên tòa trực tuyến, truyền dẫn hình ảnh từ nhiều điểm cầu giúp người dân ở vùng sâu, vùng xa tham gia tố tụng dễ dàng hơn. Hệ thống xét xử điện tử cho phép triệu tập, thẩm vấn và công bố bản án qua nền tảng trực tuyến, giảm chi phí đi lại và đẩy nhanh tiến độ giải quyết vụ án.

  • Thí điểm tòa án trực tuyến tại 63 tỉnh thành, dự kiến mở rộng toàn quốc.
  • Áp dụng phần mềm quản lý án điện tử, lưu trữ chứng cứ số.
  • Khuyến khích hòa giải trước khi xét xử, giảm tải cho tòa án sơ thẩm.

Bảo đảm quyền con người và tính độc lập

Quy định chặt chẽ về quyền bào chữa, quyền im lặng, quyền giám định tư pháp, đảm bảo bị can, bị cáo không bị xâm phạm về thân thể, danh dự. Cần có luật sư tham gia ngay từ giai đoạn điều tra để bảo vệ quyền lợi người bị buộc tội.

Thẩm phán, kiểm sát viên được bổ nhiệm theo quy trình kiểm định năng lực, không chịu áp lực từ cơ quan hành pháp hay các tổ chức bên ngoài. Hội đồng thẩm phán cấp cao giám sát việc chấp hành nguyên tắc độc lập và trách nhiệm của thẩm phán trong mỗi vụ án.

Minh bạch và trách nhiệm giải trình

Công khai tài liệu phiên tòa: hồ sơ, biên bản thẩm vấn, bản án, quyết định trên cổng thông tin điện tử của tòa án. Ghi âm, ghi hình toàn bộ phiên tòa để làm cơ sở giải quyết khiếu nại, tranh chấp sau xét xử.

  • Báo cáo định kỳ của tòa án và viện kiểm sát về số lượng, loại án, tỉ lệ hoãn, trả hồ sơ.
  • Tiếp nhận phản ánh, khiếu nại của công dân qua đường dây nóng, hộp thư điện tử và văn phòng công chứng.
  • Xử lý kỷ luật thẩm phán, kiểm sát viên vi phạm đạo đức hoặc nguyên tắc tố tụng.

So sánh quốc tế và bài học kinh nghiệm

Pháp luật sở tại học hỏi mô hình “tòa án hành chính chuyên biệt” của Pháp, Đức, nâng cao chất lượng xét xử tranh chấp hành chính. Nhật Bản áp dụng tòa án gia đình nhằm giải quyết hiệu quả vụ án về hôn nhân, thừa kế.

Chương trình cải cách ASEAN khuyến khích áp dụng tòa án kinh tế, trọng tài thương mại nhanh chóng và chuyên nghiệp. Hợp tác với UNDP, WB đem lại hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo chuyên gia và xây dựng hệ thống đánh giá chất lượng xét xử theo chỉ số Rule of Law (World Justice Project).

Thách thức và triển vọng tương lai

Đội ngũ cán bộ tư pháp cần nâng cao năng lực tiếp cận công nghệ thông tin, kỹ năng phân tích pháp lý tinh vi và kiến thức quốc tế. Việc bám sát công ước quốc tế về quyền con người đòi hỏi cập nhật liên tục luật trong nước.

Đầu tư hạ tầng: máy chủ, đường truyền, phần mềm bảo mật cho tòa án điện tử. Tăng cường hợp tác công – tư để phát triển nền tảng xử lý dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo hỗ trợ soạn thảo văn bản và phân tích án lệ.

  • Phát triển hệ thống đánh giá thẩm phán tự động dựa trên dữ liệu xét xử và phản hồi xã hội.
  • Khuyến khích nghiên cứu so sánh pháp luật, trao đổi kinh nghiệm với quốc tế.
  • Xây dựng quy chế đào tạo liên tục và chứng chỉ nghề nghiệp cho thẩm phán, kiểm sát viên.

Tài liệu tham khảo

  1. Quốc hội Việt Nam. Nghị quyết 49/NQ-TW về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2030. 2017. Link
  2. United Nations Development Programme. Rule of Law and Access to Justice. 2021. Link
  3. World Bank. Justice Sector Reform. 2020. Link
  4. Office of the High Commissioner for Human Rights. Human Rights in Administration of Justice. 2019. Link
  5. United Nations Office on Drugs and Crime. Strengthening Criminal Justice Systems. 2022. Link

Các bài báo, nghiên cứu, công bố khoa học về chủ đề cải cách tư pháp:

Áp dụng án lệ - Nhu cầu tất yếu trong điều kiện cải cách tư pháp và xây dựng nhà nước pháp quyền ở Việt Nam
VNU Journal of Science: Legal Studies - Tập 25 Số 3 - Trang - 2009
Tóm tắt. Ở nước ta, án lệ chưa được coi là một nguồn pháp luật chính thức. Tuy nhiên, theo xu thế chung trên thế giới và từ nhu cầu của thực tiễn, đã đến lúc cần áp dụng án lệ một cách chính thức. Bài viết phân tích nhu cầu, dấu hiệu và vai trò của án lệ trong điều kiện cải cách tư pháp và xây dựng Nhà nước pháp quyền ở Việt Nam.
Hoàn thiện chế định thực hành quyền công tố trong tố tụng hình sự đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp ở Việt Nam (Kỳ 2)
Tạp chí Khoa học Kiểm sát - Tập 4 Số 40 - 2020
Bài viết làm rõ những vấn đề lý luận về chế định thực hành quyền công tố (THQCT), quá trình hình thành, phát triển của chế định này trong tố tụng hình sự (TTHS) Việt Nam từ năm 1945 đến nay; đánh giá những hạn chế của chế định thực hành quyền công tố trong TTHS hiện hành; đồng thời đưa ra những cơ sở, định hướng và kiến nghị hoàn thiện chế định này trong TTHS đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp hiện ...... hiện toàn bộ
#Thực hành quyền công tố #tố tụng hình sự #Bộ luật tố tụng hình sự #cải cách tư pháp.
Tiếp tục đổi mới về tổ chức và hoạt động của các cơ quan bảo vệ pháp luật ở Việt Nam đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và phát triển đất nước (Kỳ 1)
Tạp chí Khoa học Kiểm sát - Tập 5 Số 42 - 2020
Bài viết tập trung làm rõ nội hàm và thống nhất về các cơ quan bảo vệ pháp luật (theo nghĩa hẹp) bao gồm: Tòa án, Viện kiểm sát, Cơ quan Điều tra và Thanh tra; từ đó đánh giá thực trạng về tổ chức và hoạt động của các cơ quan này để định hướng sửa đổi, hướng tới xây dựng một bộ máy tinh gọn, khoa học, hiệu quả, bảo vệ hữu hiệu các quyền con người, quyền công dân; đồng thời tăng cường niềm tin của ...... hiện toàn bộ
#Pháp luật #bảo vệ pháp luật #cơ quan bảo vệ pháp luật #cải cách tư pháp.
Tiếp tục đổi mới về tổ chức và hoạt động của các cơ quan bảo vệ pháp luật ở Việt Nam đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và phát triển đất nước (Kỳ 2 và hết)
Tạp chí Khoa học Kiểm sát - Tập 6 Số 44 - 2020
Bài viết tập trung làm rõ nội hàm và thống nhất về các cơ quan bảo vệ pháp luật (theo nghĩa hẹp) bao gồm: Tòa án, Viện kiểm sát, Cơ quan Điều tra và Thanh tra; từ đó đánh giá thực trạng về tổ chức và hoạt động của các cơ quan này để định hướng sửa đổi, hướng tới xây dựng một bộ máy tinh gọn, khoa học, hiệu quả, bảo vệ hữu hiệu các quyền con người, quyền công dân; đồng thời tăng cường niềm tin của ...... hiện toàn bộ
#Pháp luật #bảo vệ pháp luật #cơ quan bảo vệ pháp luật #cải cách tư pháp.
Hoàn thiện một số biện pháp miễn, giảm hình phạt trong Bộ Luật hình sự năm 1999 đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp
VNU JOURNAL OF ECONOMICS AND BUSINESS - Tập 24 Số 3 - 2008
Tóm tắt. Trên cơ sở nghiên cứu các quy định của Bộ Luật hình sự (BLHS) năm 1999 và BLHS mộtsố nước trên thế giới, tác giả đã chỉ ra những điểm hạn chế để đề xuất hoàn thiện một số biện phápmiễn, giảm hình phạt trong BLHS Việt Nam năm 1999 đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp hiện nay.
Hoàn thiện chế định thực hành quyền công tố trong tố tụng hình sự đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp ở Việt Nam (Kỳ 1)
Tạp chí Khoa học Kiểm sát - Tập 3 Số 38 - 2020
Bài viết làm rõ những vấn đề lý luận về chế định thực hành quyền công tố (THQCT), quá trình hình thành, phát triển của chế định này trong tố tụng hình sự (TTHS) Việt Nam từ năm 1945 đến nay; đánh giá những hạn chế của chế định thực hành quyền công tố trong TTHS hiện hành; đồng thời đưa ra những cơ sở, định hướng và kiến nghị hoàn thiện chế định này trong TTHS đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp hiện ...... hiện toàn bộ
#Thực hành quyền công tố #tố tụng hình sự #Bộ luật tố tụng hình sự #cải cách tư pháp.
Bariers in development of private economic sector in Vietnam
Tạp chí Kinh doanh và Công nghệ Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội - Số 9 - Trang 33 - 2020
Trong những năm qua, khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam đã có bước phát triển cả về lượng và chất. Dù đóng góp 40% GDP cho nền kinh tế, tuy nhiên sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân ở Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với nhiều rào cản, chưa phát huy được hết tiềm năng để thực sự đóng vai trò là “động lực” quan trọng của nền kinh tế. Trên cơ sở nhìn nhận về những trở ngại và thách thức đối với kh...... hiện toàn bộ
#Kinh tế tư nhân #cải cách thủ tục hành chính #khuôn khổ pháp lý
Những nội dung cơ bản của cải cách tư pháp ở nước ta trong giai đoạn mới (Kỳ 1)
Tạp chí Khoa học Kiểm sát - Tập 4 Số 76 - Trang - 2024
Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 Hội nghị lần thứ sáu Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa (XHCN) Việt Nam trong giai đoạn mới (gọi tắt là Nghị quyết số 27/NQ-TW) xác định nhóm nhiệm vụ và giải pháp thứ bảy là: Xây dựng nền tư pháp chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm minh, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ ...... hiện toàn bộ
#Nghị quyết số 27/NQ-TW # #cải cách tư pháp #nội dung cơ bản
Cải cách nền hành chính nhà nước theo tinh thần Nghị quyết 27-NQ/TW về tiếp tục xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới
Tạp chí Khoa học xã hội miền Trung - Tập 84 Số 3 - Trang 15 - 2024
Cải cách nền hành chính nhà nước là một mục tiêu lớn, trọng tâm trong việc hoàn thiện tổ chức, hoạt động của bộ máy nhà nước ta. Bài viết tập trung đánh giá thực trạng cải cách hành chính ở nước ta hiện nay, chỉ ra những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân. Đặc biệt, xác định những chủ trương lớn liên quan đến xây dựng nền hành chính nhà nước và cải cách hành chính theo tinh thần Nghị quyết số 27-NQ...... hiện toàn bộ
#nền hành chính nhà nước #cải cách hành chính #nhà nước pháp quyền
Cải cách pháp lý, thể chế và chính sách nhằm chống bạo lực đối với phụ nữ ở Afghanistan Dịch bởi AI
Indian Journal of International Law - Tập 59 - Trang 257-283 - 2020
Kể từ khi chế độ Taliban sụp đổ vào năm 2001, chính phủ Afghanistan, nhằm thúc đẩy nhân quyền và cụ thể là quyền của phụ nữ, đã thực hiện nhiều tiến bộ về pháp lý và thể chế. Điều này bao gồm việc thành lập Ủy ban Nhân quyền độc lập Afghanistan (AIHRC) như một tổ chức nhân quyền quốc gia, Bộ Các vấn đề Phụ nữ, các Sở Các vấn đề Phụ nữ và Giới, các Đơn vị Nhân quyền trong các bộ khác nhau và việc t...... hiện toàn bộ
#bạo lực phụ nữ #nhân quyền #cải cách pháp lý #Afghanistan #CEDAW
Tổng số: 18   
  • 1
  • 2

Chủ đề khác

#escherichia coli

Escherichia coli là gì? Các nghiên cứu khoa học liên quan

#indigenous knowledge

Indigenous knowledge là gì? Các nghiên cứu khoa học

#decitabine

Decitabine là gì? Các công bố nghiên cứu khoa học liên quan

#dexamethasone

Dexamethasone là gì? Các nghiên cứu khoa học liên quan

#misoprostol

Misoprostol là gì? Các công bố nghiên cứu khoa học liên quan

#sf 36

SF-36 là gì? Các công bố nghiên cứu khoa học về SF-36

#nghiên cứu ngẫu nhiên kiểm soát

Nghiên cứu ngẫu nhiên kiểm soát là gì? Nghiên cứu liên quan

#chlamydia

Chlamydia là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

#l ornithine

L ornithine là gì? Các bài nghiên cứu khoa học liên quan

#rối loạn chức năng ty thể

Rối loạn chức năng ty thể là gì? Các nghiên cứu khoa học


Xem thêm