Presepsin là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

Định nghĩa Presepsin

Presepsin, hay còn gọi sCD14‑ST (soluble CD14 subtype), là một phân tử hòa tan xuất phát từ CD14 khi đại thực bào và bạch cầu trung tính tiếp xúc với lipopolysaccharide (LPS) của vi khuẩn Gram âm. Phân tử này được phóng thích vào máu qua quá trình proteolyse và nội bào khi tế bào miễn dịch thực hiện quá trình thực bào (phagocytosis). Nồng độ Presepsin tăng nhanh trong đầu giai đoạn nhiễm khuẩn, làm nó trở thành biomarker tiềm năng cho chẩn đoán sớm sepsis. :contentReference[oaicite:0]{index=0}

Trọng lượng phân tử khoảng 13 kDa, phần đầu N-terminal của sCD14 bị cắt bởi các protease nội bào như cathepsin D sau khi phức hợp LPS‑LBP‑CD14 được nội bào hóa. Presepsin được phát hiện trong huyết tương qua xét nghiệm miễn dịch hóa phát quang (chemiluminescent immunoassay). :contentReference[oaicite:1]{index=1}

Cơ chế sinh học và nguồn gốc phân tử

CD14 tồn tại dưới hai dạng: dạng gắn màng tế bào (mCD14) và dạng hòa tan (sCD14). Khi LPS của vi khuẩn liên kết với LBP (LPS binding protein) rồi với CD14, phức hợp được nội bào hóa. Các protease trong phagolysosome hoặc ngoài tế bào sẽ cắt sCD14 để tạo thành presepsin. :contentReference[oaicite:2]{index=2}

Tế bào macrophage và bạch cầu trung tính là nguồn chính sản xuất Presepsin. Quá trình phagocytosis vi khuẩn thúc đẩy việc giải phóng Presepsin nhanh chóng, thời gian bán hủy (half‑life) khoảng 4 giờ, giúp Presepsin phản ánh tương đối nhanh tình trạng nhiễm khuẩn trong cơ thể. :contentReference[oaicite:3]{index=3}

Vai trò của Presepsin trong chẩn đoán lâm sàng

Presepsin được sử dụng để hỗ trợ chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết (sepsis), phân biệt sepsis với những tình trạng viêm không do nhiễm khuẩn. Trong các nghiên cứu người lớn, nồng độ Presepsin > 350 pg/mL có độ nhạy cao cho chẩn đoán sepsis; nghiên cứu validation cho thấy độ nhạy ~80‑90% và khả năng dự đoán tử vong sau 28 ngày cao. :contentReference[oaicite:4]{index=4}

Presepsin tăng nhanh hơn nhiều biomarker truyền thống như CRP hay Procalcitonin trong giai đoạn đầu của nhiễm khuẩn. Trong nghiên cứu nhi khoa và sơ sinh, nồng độ Presepsin có thể tăng vào khoảng 2 giờ sau khi bắt đầu nhiễm trùng, đỉnh vào khoảng 3 giờ, giúp phát hiện sớm hơn. :contentReference[oaicite:5]{index=5}

Giá trị ngưỡng và diễn giải kết quả

Giá trị ngưỡng Presepsin dùng để phân biệt sepsis với tình trạng viêm không do nhiễm khuẩn thường dao động trong khoảng 317‑729 pg/mL tùy nghiên cứu, thiết bị xét nghiệm và dân số. :contentReference[oaicite:6]{index=6}

Trong nghiên cứu gần đây, nồng độ ≥ 582 pg/mL được đề xuất để phân biệt sepsis với suy cơ quan không do nhiễm khuẩn, trong khi giá trị ≥ 821 pg/mL liên quan đến tăng nguy cơ tử vong 30 ngày ở bệnh nhân sepsis. Những giá trị cắt này phụ thuộc vào mức độ suy thận cũng như các yếu tố như tuổi, tình trạng lâm sàng. :contentReference[oaicite:7]{index=7}

Bảng minh họa các ngưỡng Presepsin được dùng trong vài nghiên cứu:

Nghiên cứu / Dân số	Ngưỡng Presepsin (pg/mL)	Mục đích (chẩn đoán / tiên lượng)
Emergency Dept & Sepsis Validation (người lớn)	350	Chẩn đoán sepsis sớm, độ nhạy cao :contentReference[oaicite:8]{index=8}
Bệnh nhân ICU sepsis vs septic shock	1285	Phân biệt sepsis vs sốc nhiễm khuẩn :contentReference[oaicite:9]{index=9}
Người có suy thận hoặc chức năng thận kém	1000‑1300	Điều chỉnh ngưỡng vì ảnh hưởng bài tiết và lọc thận :contentReference[oaicite:10]{index=10}

So sánh với các biomarker khác (PCT, CRP, IL-6)

Presepsin thường được đánh giá hiệu quả tương đương hoặc vượt trội một số chỉ dấu viêm thông dụng như Procalcitonin (PCT), C-reactive protein (CRP) và Interleukin-6 (IL-6) trong chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết. Nghiên cứu trên bệnh nhân ICU tại Nhật cho thấy Presepsin có AUC (Area Under Curve) 0.87, cao hơn PCT (0.83) và CRP (0.75) trong việc phát hiện sepsis sớm. ([pubmed.ncbi.nlm.nih.gov](https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22871175/))

Bảng so sánh giữa các biomarker chính:

Biomarker	Thời gian tăng	Đặc hiệu cho nhiễm khuẩn	Ứng dụng lâm sàng
Presepsin	1–2 giờ	Cao	Chẩn đoán sớm sepsis, tiên lượng ICU
PCT	3–6 giờ	Trung bình–cao	Theo dõi đáp ứng điều trị kháng sinh
CRP	6–12 giờ	Thấp	Tổng quát cho phản ứng viêm
IL-6	1–3 giờ	Trung bình	Tiên lượng tiến triển viêm cấp

Theo tổng quan hệ thống năm 2021, kết hợp Presepsin và PCT giúp tăng độ nhạy phát hiện nhiễm khuẩn nặng lên đến 94%. ([mdpi.com](https://www.mdpi.com/2077-0383/10/3/571))

Ứng dụng trong bệnh viện và ICU

Xét nghiệm Presepsin được sử dụng tại nhiều đơn vị hồi sức tích cực (ICU) để hỗ trợ chẩn đoán và tiên lượng bệnh nhân nghi nhiễm trùng huyết. Trong các guideline tại Nhật Bản, Italy và Đức, Presepsin được đề xuất như một marker hỗ trợ nhanh để quyết định dùng kháng sinh. ([annalsofintensivecare.springeropen.com](https://annalsofintensivecare.springeropen.com/articles/10.1186/s13613-015-0089-1))

Ứng dụng thực tế tại ICU bao gồm:

• Xác định mức độ nghiêm trọng của sepsis
• Theo dõi tiến triển trong 72 giờ đầu điều trị
• Tiên lượng khả năng tử vong 28 ngày

Nghiên cứu tại châu Âu trên 144 bệnh nhân ICU cho thấy: nồng độ Presepsin ≥ 850 pg/mL có liên quan đến tăng nguy cơ tử vong trong 28 ngày (OR = 3.2, p < 0.01). ([ncbi.nlm.nih.gov](https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3986766/))

Hạn chế và yếu tố gây nhiễu

Dù có nhiều ưu điểm, Presepsin vẫn có một số hạn chế và yếu tố gây nhiễu ảnh hưởng đến độ chính xác:

• Suy thận: Giảm GFR làm Presepsin tích lũy do bài tiết kém, dẫn đến dương tính giả.
• Tình trạng viêm không do nhiễm khuẩn: Bệnh nhân sau phẫu thuật hoặc chấn thương lớn cũng có thể có Presepsin cao.
• Ảnh hưởng bởi yếu tố tuổi, nền tảng miễn dịch: Người già, bệnh nhân suy giảm miễn dịch có thể phản ứng yếu.

Do đó, khuyến nghị kết hợp Presepsin với chỉ số lâm sàng và các chỉ dấu khác để đưa ra đánh giá chính xác nhất. ([bmcinfectdis.biomedcentral.com](https://bmcinfectdis.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12879-021-07012-8))

Ứng dụng trong lĩnh vực nhi khoa và sơ sinh

Presepsin ngày càng được nghiên cứu trong chẩn đoán nhiễm trùng sơ sinh, đặc biệt trong 72 giờ đầu sau sinh. Nồng độ bình thường của Presepsin ở trẻ sơ sinh khỏe mạnh nằm trong khoảng 200–400 pg/mL và cao hơn so với người lớn. ([ncbi.nlm.nih.gov](https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5853514/))

Ưu điểm của Presepsin trong sơ sinh:

• Không bị ảnh hưởng bởi steroid ngoại sinh
• Cho kết quả sớm hơn PCT (~1.5 giờ)
• Có thể dùng để quyết định ngừng sớm kháng sinh trong NICU

Nghiên cứu tại Italy cho thấy việc sử dụng Presepsin giúp giảm 40% số giờ dùng kháng sinh không cần thiết ở trẻ sơ sinh nghi nhiễm trùng. ([actabiomedica.it](https://www.mattioli1885journals.com/index.php/actabiomedica/article/view/10112))

Hệ thống xét nghiệm và thiết bị

Hệ thống phân tích Presepsin phổ biến nhất hiện nay là PATHFAST® của Mitsubishi Chemical Medience. Thiết bị này sử dụng công nghệ CLEIA (Chemiluminescent Enzyme Immunoassay) để cho kết quả định lượng trong vòng ~17 phút với mẫu máu toàn phần hoặc huyết tương. ([medicom-japan.com](https://www.medicom-japan.com/english/products/pathfast/))

Thông số kỹ thuật PATHFAST Presepsin:

Thông số	Giá trị
Thời gian phân tích	17 phút
Mẫu sử dụng	Máu toàn phần, huyết tương
Giới hạn phát hiện	20 pg/mL
Giải tuyến tính	20–20,000 pg/mL

Các thiết bị POCT (Point-of-care testing) dùng trong cấp cứu cũng đang được phát triển để mở rộng ứng dụng ngoài ICU.

Tài liệu tham khảo

1. Endo S. et al. (2012). Usefulness of presepsin in the diagnosis of sepsis. Critical Care, 16(2): R111. PubMed
2. Fukui Y. et al. (2023). Predictive value of presepsin in sepsis. Scientific Reports, 13, 5432. Nature
3. Ulla M. et al. (2013). Diagnostic and prognostic value of presepsin in the emergency department. Annals of Intensive Care, 3(1): 51. Springer
4. Masson S. et al. (2014). Presepsin vs PCT in septic shock. JAMA, 311(3): 255–256.
5. Shozushima T. et al. (2011). Clinical evaluation of a new sepsis marker: Presepsin. J Infect Chemother, 17(6): 891–897.
6. PATHFAST Analyzer. Mitsubishi Chemical. Product Info
7. Buonocore G. et al. (2021). Presepsin in neonatal sepsis. Acta Biomed, 92(4): e2021346. Acta Biomedica