Journal of Science Educational Science

Nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng ảnh hưởng của việc áp dụng phương pháp kỉ luật tích cực đối với học sinh trong nhà trường đến năng lực cảm xúc – xã hội của học sinh trung học phổ thông. Khảo sát được thực hiện ở 563 học sinh thuộc các khối lớp 10, 11, 12 của ba trường THPT Bắc Thăng Long (Hà Nội), trường THPT Sóc Sơn (Hà Nội) và trường THPT Tam Dương (Vĩnh Phúc) cho thấy phương pháp kỉ luật tích cực có tác động đến năng lực cảm xúc – xã hội của học sinh ở mức khá và nghiêng về chiều hướng tích cực, trong đó năng lực tự nhận thức được ảnh hưởng mạnh mẽ nhất. Tuy nhiên kết quả phân tích hồi quy cho thấy việc áp dụng phương pháp này không ảnh hưởng đến tất cả năm thành phần của năng lực cảm xúc – xã hội mà chỉ có mô hình hồi quy phù hợp với năng lực tự nhận thức, năng lực thiết lập và duy trì mối quan hệ và năng lực ra quyết định có trách nhiệm.

Bài báo phân tích các kinh nghiệm từ các quốc gia phát triển (Mỹ, Úc, Phần Lan, Anh) và các quốc gia châu Á (Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Malaysia) trong việc thiết kế chương trình dạy học tích hợp cho trẻ khuyết tật trong môi trường hòa nhập. Qua đó, bài báo rút ra bài học quan trọng cho Việt Nam, bao gồm việc áp dụng Thiết kế tổng thể cho việc học tập (Universal Design for Learning - UDL) vào chương trình học, nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên, và cải thiện cơ sở vật chất tại các trường học. Các giải pháp này giúp tăng cường hiệu quả hòa nhập giáo dục cho trẻ khuyết tật và nâng cao cơ hội học tập cho tất cả học sinh.

Bài báo công bố kết quả nghiên cứu tổng quan 12 công cụ đánh giá kĩ năng chơi biểu tượng là những thang đo, trắc nghiệm và bảng kiểm, được tìm kiếm qua 5 cơ sở dữ liệu quốc tế gồm PubMed, Google Scholar, Eric, Research Gate và APA PsycNet, nhằm xác định các công cụ đánh giá kĩ năng chơi của trẻ nói chung và trẻ rối loạn phổ tự kỉ. Kết quả nghiên cứu cho thấy hầu hết các công cụ này được phát triển tại Hoa Kỳ, có độ tin cậy cao (hệ số Cronbach's alpha ≥ 0.7) và yêu cầu người thực hiện phải được đào tạo trước khi đánh giá. Nội dung đánh giá của 12 công cụ này tập trung chủ yếu vào việc đo lường và phân tích các khía cạnh đa dạng trong kĩ năng CBT. Thời gian đánh giá dao động từ 10 phút đến 1 giờ và chủ yếu diễn ra trong môi trường tự nhiên, quen thuộc với trẻ. Nghiên cứu nhấn mạnh rằng việc ứng dụng các công cụ này tại Việt Nam cần xem xét vấn đề bản quyền, điều chỉnh tiêu chí cho phù hợp với trẻ rối loạn phổ tự kỉ và văn hóa Việt Nam, đồng thời đảm bảo người thực hiện được đào tạo bài bản để nâng cao tính chính xác và hiệu quả của quá trình đánh giá.

Khó khăn đọc hiểu/rối loạn đọc hiểu đặc hiệu là một dạng rối loạn học tập ở những học sinh không có khuyết tật về trí tuệ hoặc giác quan nhưng không học đọc ở những lớp đầu tiểu học. Thất bại đó được cho là do có khiếm khuyết cốt lõi về khả năng nhận thức âm vị của ngôn ngữ. Trong nghiên cứu này, 2 trường hợp học sinh mắc chứng khó đọc ở lớp 1 và lớp 2 được đánh giá về kĩ năng đọc hiểu và sau đó dạy đọc trong 3 tháng, sử dụng các bài tập nhận thức về ngữ âm và âm vị học. Giả định rằng việc sử dụng cả hai phương pháp với nhiều lần thực hiện các hoạt động ngữ âm và âm vị học cho 2 trường hợp so với học sinh bình thường, sẽ giúp học sinh mắc chứng khó đọc tiến bộ ở kĩ năng đọc to, tiến tới đạt yêu cầu tối thiểu theo quy định trong chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Kết quả nghiên cứu cho thấy cả hai trường hợp học sinh đều cải thiện đáng kể tốc độ đọc hiểu và giảm tỉ lệ lỗi đọc.

Năng lực tự học là một trong các năng lực chung cần phát triển cho học sinh, đã được xác định trong Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Bài báo này tiến hành tìm hiểu thực trạng việc giáo viên phát triển năng lực tự học cho học sinh thông qua dạy học kết hợp ở một số trường phổ thông thuộc các tỉnh miền Trung và Nam Bộ. Bài báo sử dụng phương pháp khảo sát bằng công cụ là phiếu hỏi với câu hỏi cấu trúc. Để xử lí dữ liệu, kiểm định trung bình phi tham số Kruskal-Wallis được sử dụng nhằm đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến mức độ sử dụng các cách thức phát triển năng lực tự học cho học sinh thông qua dạy học kết hợp. Kết quả thu được cho thấy, biến giới tính không ảnh hưởng, biến thâm niên dạy học chỉ ảnh hưởng rất ít, tuy nhiên có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê trong một số cách thức phát triển năng lực tự học cho học sinh ở tỉnh Quảng Bình, Đà Nẵng và Kiên Giang.

Thiết kế phổ quát cho việc học (UDL) là một khung giáo dục linh hoạt, giúp đáp ứng nhu cầu học tập đa dạng của tất cả trẻ, đặc biệt là trẻ có nhu cầu đặc biệt như trẻ rối loạn phổ tự kỉ (RLPTK). Bài báo đã sử dụng phương pháp tổng quan mô tả nhằm phân tích và tổng hợp các chiến lược giáo dục, các công cụ hỗ trợ mà 36 đề tài nghiên cứu đã đề cập, sử dụng khung giáo dục UDL nhằm phát triển ngữ dụng cho trẻ RLPTK trong lớp học hòa nhập. Bài viết phân tích vai trò của UDL trong phát triển ngữ dụng cho trẻ RLPTK trong môi trường hòa nhập, tập trung vào chiến lược giảng dạy và công cụ hỗ trợ cải thiện giao tiếp, tương tác xã hội. Đồng thời, bài báo nhấn mạnh việc kết hợp lí thuyết và thực tiễn khi áp dụng UDL vào lớp học hòa nhập và giáo dục đặc biệt, nhằm tạo môi trường học tập tối ưu. Từ đó đưa ra những đề xuất áp dụng UDL nhằm phát triển ngữ dụng cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ tại trường mầm non hòa nhập ở Việt Nam.

Trong phạm vi đề tài, vận dụng các lí luận về dạy học tình huống, chúng tôi đã xây dựng được Bộ 30 tình huống mới sử dụng trong việc dạy - học một số nội dung của Module S1.4: Cơ sở vật lí các hoạt động sống và ứng dụng trong y học theo chương trình đào tạo dựa trên năng lực của Đại học Y Hà Nội. Bộ 30 tình huống kèm theo 150 câu hỏi trắc nghiệm nhiều lựa chọn (MCQ) được thiết kế phù hợp với từng phương pháp dạy học tương ứng là thuyết trình có minh hoạ (Lectures - LEC), Seminar (SEM) và dạy học theo nhóm nhỏ (Team Base Learning - TBL). Kết quả thống kê phản hồi của 314 sinh viên hệ Bác sĩ Y khoa năm thứ nhất năm học 2022 - 2023 về hoạt động dạy và học Module S1.4 của Bộ môn Y Vật lí - Đại học Y Hà Nội cho thấy: 97,1% sinh viên đồng ý rằng nội dung các tình huống phù hợp với mục tiêu và nội dung học tập của mỗi bài học tương ứng; 95,3% cho rằng các tình huống đều có bối cảnh lâm sàng làm tăng tính hấp dẫn cho bài học. 

Bài viết đề cập đến kết quả của quá trình dạy và học văn hoá truyền thống Tây Nguyên cho học sinh các trường trung học phổ thông dân tộc nội trú. Mặc dù giáo viên và học sinh nhận thức được vai trò rất quan trọng của việc giáo dục văn hoá truyền thống Tây Nguyên, thế nhưng việc dạy và học chưa thật sự đạt hiệu quả cao. Có sự chênh lệch rất lớn về việc đánh giá hiệu quả của quá trình giáo dục giữa học sinh và giáo viên mà nguyên nhân do việc lựa chọn tiêu chí đánh giá khác nhau. Bên cạnh đó, chúng tôi đã đưa ra những đề xuất nhằm cải thiện, nâng cao chất lượng, hiệu quả của việc giáo dục văn hoá truyền thống Tây Nguyên cho học sinh các trường trung học phổ thông dân tộc nội trú.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, quyền tiếp cận giáo dục của trẻ khuyết tật là vấn đề quan trọng và cấp bách. Tại Việt Nam, dù Chính phủ đã ban hành các chính sách như Luật Người khuyết tật (2010) và Luật Giáo dục (2019), không phải tất cả trẻ khuyết tật đều được hưởng nền giáo dục hòa nhập chất lượng. Thiết kế tổng thể cho việc học tập (Universal Design for Learning - UDL) là phương pháp giáo dục linh hoạt, hỗ trợ trẻ khuyết tật tham gia học tập hiệu quả. Tuy nhiên, việc áp dụng UDL tại Việt Nam còn gặp nhiều thách thức như thiếu cơ sở vật chất, năng lực của giáo viên và cán bộ quản lí, cũng như sự thiếu nhận thức từ gia đình và cộng đồng. Để thúc đẩy triển khai UDL trong giáo dục hòa nhập, cần có các chính sách hỗ trợ, đào tạo giáo viên, đầu tư cơ sở vật chất và tăng cường sự tham gia của cộng đồng. Việc áp dụng UDL sẽ giúp bảo đảm quyền giáo dục và nâng cao chất lượng giáo dục cho tất cả trẻ em, đặc biệt là trẻ khuyết tật.