Dịch tễ học, nguyên nhân, biểu hiện lâm sàng và chẩn đoán, phòng ngừa và kiểm soát bệnh do coronavirus (COVID-19) trong giai đoạn bùng phát sớm: một bài tổng quan
Tóm tắt
Bệnh coronavirus (COVID-19) đã được xác định là nguyên nhân của một đợt bùng phát bệnh hô hấp tại Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc bắt đầu từ tháng 12 năm 2019. Tính đến ngày 31 tháng 1 năm 2020, dịch bệnh này đã lan rộng sang 19 quốc gia với 11.791 ca xác nhận, bao gồm 213 ca tử vong. Tổ chức Y tế Thế giới đã tuyên bố đây là tình trạng Khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng quốc tế.
Một bài tổng quan quy mô đã được thực hiện theo khung phương pháp luận được đề xuất bởi Arksey và O’Malley. Trong bài tổng quan này, 65 bài nghiên cứu được công bố trước ngày 31 tháng 1 năm 2020 đã được phân tích và thảo luận để hiểu rõ hơn về dịch tễ học, nguyên nhân, chẩn đoán lâm sàng, phòng ngừa và kiểm soát virus này. Các lĩnh vực nghiên cứu, ngày công bố, ngôn ngữ tạp chí, sự liên kết của tác giả, và các đặc điểm phương pháp luận đã được đưa vào phân tích. Tất cả các phát hiện và tuyên bố trong bài tổng quan này liên quan đến đợt bùng phát đều dựa trên thông tin đã được công bố như được liệt kê trong phần tham khảo.
Phần lớn các công bố được viết bằng tiếng Anh (89,2%). Tỷ lệ bài viết được công bố liên quan đến nguyên nhân chiếm tỷ lệ lớn nhất (38,5%) và đa số (67,7%) được công bố bởi các học giả Trung Quốc. Các bài nghiên cứu ban đầu tập trung vào nguyên nhân, nhưng theo thời gian, đã có sự gia tăng của các bài viết liên quan đến phòng ngừa và kiểm soát. Các nghiên cứu cho đến nay cho thấy nguồn gốc của virus liên quan đến một chợ hải sản tại Vũ Hán, nhưng các liên kết động vật cụ thể vẫn chưa được xác nhận. Các triệu chứng được báo cáo bao gồm sốt, ho, mệt mỏi, viêm phổi, đau đầu, tiêu chảy, ho ra máu, và khó thở. Các biện pháp phòng ngừa như đeo khẩu trang, thực hành vệ sinh tay, tránh tiếp xúc công cộng, phát hiện ca bệnh, truy vết tiếp xúc, và cách ly đã được thảo luận như những cách giảm truyền nhiễm. Đến nay, chưa có phương pháp điều trị kháng virus cụ thể nào chứng minh hiệu quả; do đó, những người nhiễm bệnh chủ yếu dựa vào điều trị triệu chứng và chăm sóc hỗ trợ.
Đã có một sự bùng nổ nhanh chóng trong nghiên cứu để đáp ứng với đợt bùng phát COVID-19. Trong giai đoạn đầu này, các nghiên cứu được công bố chủ yếu khám phá dịch tễ học, nguyên nhân, biểu hiện lâm sàng và chẩn đoán, cũng như phòng ngừa và kiểm soát coronavirus mới. Mặc dù các nghiên cứu này có liên quan đến việc kiểm soát tình trạng khẩn cấp công cộng hiện tại, nhưng cần có nhiều nghiên cứu chất lượng cao hơn để cung cấp những cách thức hợp lệ và đáng tin cậy nhằm quản lý loại tình huống khẩn cấp sức khỏe cộng đồng này trong cả ngắn hạn và dài hạn.
Từ khóa
Tài liệu tham khảo
WMHC. Wuhan Municipal Health and Health Commission’s Briefing on the Current Pneumonia Epidemic Situation in Our City. 2020. http://wjw.wuhan.gov.cn/front/web/showDetail/2019123108989. Accessed 1 Feb 2020.
Li Q, Guan X, Wu P, Wang X, Zhou L, Tong Y, et al. Early transmission dynamics in Wuhan, China, of novel coronavirus-infected pneumonia. N Engl J Med. 2020. https://doi.org/10.1056/NEJMoa2001316.
CDC. 2019 Novel coronavirus, Wuhan, China. 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-nCoV/summary.html. Accessed 1 Feb 2020.
WHO. Novel Coronavirus–China. 2020. https://www.who.int/csr/don/12-january-2020-novel-coronavirus-china/en/. Accessed 1 Feb 2020.
Zhu N, Zhang D, Wang W, Li X, Yang B, Song J, et al. A novel coronavirus from patients with pneumonia in China, 2019. N Engl J Med. 2020. https://doi.org/10.1056/NEJMoa2001017.
WHO. Novel Coronavirus-Japan (ex-China). 2020. https://www.who.int/csr/don/17-january-2020-novel-coronavirus-japan-ex-china/en/. Accessed 1 Feb 2020.
Virological.org. Novel 2019 Coronavirus Genome 2020. http://virological.org/t/novel-2019-coronavirus-genome/319. Accessed 1 Feb 2020.
Fehr AR, Channappanavar R, Perlman S. Middle East respiratory syndrome: emergence of a pathogenic human coronavirus. Annu Rev Med. 2017;68:387–99.
WHO. Statement on the second meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the outbreak of novel coronavirus (2019-nCoV). 2020. https://www.who.int/news-room/detail/30-01-2020-statement-on-the-second-meeting-of-the-international-health-regulations-(2005)-emergency-committee-regarding-the-outbreak-of-novel-coronavirus-(2019-ncov). Accessed 1 Feb 2020.
Arksey H, O’Malley L. Scoping studies: towards a methodological framework. Int J Soc Res Methodol. 2005;8:19–32.
Moher D, Liberati A, Tetzlaff J, Altman DG, The PRISMA Group. Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: the PRISMA statement. PLoS Med. 2009;6 (e100097). https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1000097.
Zhou P, Yang XL, Wang, XG, Hu B, Zhang L, Zhang W, et al. Discovery of a novel coronavirus associated with the recent pneumonia outbreak in humans and its potential bat origin. bioRxiv. 2020; doi: https://doi.org/10.1101/2020.01.22.914952.
Li T, Wei C, Li W, Hongwei F, Shi J. Beijing Union Medical College Hospital on "pneumonia of novel coronavirus infection" diagnosis and treatment proposal (V2.0). Med J Peking Union Med Coll Hosp. 2020. http://kns.cnki.net/kcms/detail/11.5882.r.20200130.1430.002.html. Accessed 2 Feb 2020.
Medical expert group of Tongji hospital. Quick guide to the diagnosis and treatment of pneumonia for novel coronavirus infections (third edition). Herald Med. 2020. http://kns.cnki.net/kcms/detail/42.1293.r.20200130.1803.002.html. Accessed 2 Feb 2020.
Liu T, Hu J, Kang M, Lin L, Zhong H, Xiao J, et al. Transmission dynamics of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV). 2020; doi: https://doi.org/10.1101/2020.01.25.919787.
Huang C, Wang Y, Li X, Ren L, Zhao Jianping, Hu Y, et al. Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China. Lancet. 2020; 395:497–506. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30183-5.
Wang C, Wang X. Prevalence, nosocomial infection and psychological prevention of novel coronavirus infection. Chin General Pract Nurs. 2020;18:2–3.
Chen N, Zhou M, Dong X, Qu J, Gong F, Han Y, et al. Epidemiological and clinical characteristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan, China: a descriptive study. Lancet. 2020;395:507–13.
Backer JA, Klinkenberg D, Wallinga J. The incubation period of 2019-nCoV infections among travellers from Wuhan. China Euro Surveill. 2020; https://doi.org/10.2807/1560-7917.ES.2020.25.5.2000062.
Wang W, Tang J, Wei F. Updated understanding of the outbreak of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in Wuhan, China. J Med Virol. 2020;92:441–7.
Imai N, Dorigatti I, Cori A, Riley S, Ferguson, NM. Estimating the potential total number of novel Coronavirus cases in Wuhan City, China. 2020. https://www.imperial.ac.uk/media/imperial-college/medicine/sph/ide/gida-fellowships/2019-nCoV-outbreak-report-17-01-2020.pdf. Accessed 31 Jan, 2020.
National Health Commission of People’s Republic of China. Prevent guideline of 2019-nCoV. 2020. http://www.nhc.gov.cn/xcs/yqfkdt/202001/bc661e49b5bc487dba182f5c49ac445b.shtml. Accessed 1 Feb 2020.
Shen M, Peng Z, Xiao Y, Zhang L. Modelling the epidemic trend of the 2019 novel coronavirus outbreak in China. bioRxiv. 2020; https://doi.org/10.1101/2020.01.23.916726.
Imai N, Cori A, Dorigatti I, Baguelin M, Donnelly CA, Riley S, et al. Report 3: Transmissibility of 2019-nCoV. 2020. https://www.imperial.ac.uk/media/imperial-college/medicine/sph/ide/gida-fellowships/Imperial-2019-nCoV-transmissibility.pdf. Accessed 31 Jan, 2020.
Read JM, Bridgen JRE, Cummings DAT, Ho A, Jewell CP. Novel coronavirus 2019-nCoV: early estimation of epidemiological parameters and epidemic predictions. medRxiv. 2020; doi: https://doi.org/10.1101/2020.01.23.20018549.
Riou J, Althaus CL. Pattern of early human-to-human transmission of Wuhan 2019 novel coronavirus (2019-nCoV), December 2019 to January 2020. Euro Surveill. 2020;25(4). https://doi.org/10.2807/1560-7917.ES.2020.25.4.2000058.
Wu JT, Leung K, Leung GM. Nowcasting and forecasting the potential domestic and international spread of the 2019-nCoV outbreak originating in Wuhan, China: a modelling study. Lancet. 2020; https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30260-9.
Ming WK, Huang J, Zhang CJ. Breaking down of healthcare system: mathematical modelling for controlling the novel coronavirus (2019-nCoV) outbreak in Wuhan. China bioRxiv. 2020. https://doi.org/10.1101/2020.01.27.922443.
Lai S, Bogoch II, Watts A, Khan K, Li Z, Tatem A. Preliminary risk analysis of 2019 novel coronavirus spread within and beyond China. 2020. https://www.worldpop.org/resources/docs/china/WorldPop-coronavirus-spread-risk-analysis-v1-25Jan.pdf. Accessed 31 Jan 2020.
Nishiura H, Jung SM, Linton NM, Kinoshita R, Yang Y, Hayashi K, et al. The extent of transmission of novel coronavirus in Wuhan, China, 2020. J Clin Med. 2020;9:330.
National Health Commission of People’s Republic of China. An update on the incidence of pneumonia with novel coronavirus infection as at 24:00 on 31 January 2020. http://www.nhc.gov.cn/xcs/yqfkdt/202002/84faf71e096446fdb1ae44939ba5c528.shtml. Accessed 1 Feb 2020.
WHO. Novel Coronavirus (2019-nCoV) Situation Report–11. 2020. https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200131-sitrep-11-ncov.pdf?sfvrsn=de7c0f7_4. Accessed 1 Feb 2020.
WHO. Coronavirus. 2020. https://www.who.int/health-topics/coronavirus. Accessed 1 Feb 2020.
Su S, Wong G, Shi W, Liu J, Lai ACK, Zhou J, et al. Epidemiology, genetic recombination, and pathogenesis of coronaviruses. Trend Microbiol. 2016;24:490–502.
Chen Y, Liu Q, Guo D. Coronaviruses: genome structure, replication, and pathogenesis. J Med Virol. 2020. https://doi.org/10.1002/jmv.25681.
Zaki AM, Boheemen SV, Bestebroer TM, Osterhaus ADME, Fouchier RAM. Isolation of a novel coronavirus from a man with pneumonia in Saudi Arabia. N Engl J Med. 2012;367:1814–20.
Chinese Center for Disease Control and Prevention. 585 environmental samples from the South China Seafood Market in Wuhan, Hubei Province, China. 2020. http://www.chinacdc.cn/yw_9324/202001/t20200127_211469.html. Accessed 1 Feb 2020.
Lu H, Tang CW, Tang Y. Outbreak of pneumonia of unknown etiology in Wuhan China: the mystery and the miracle. J Medl Virol. 2020; doi: https://doi.org/10.1002/jmv/25678.
Roujian L, Zhao X, Li J, Niu P, Yang B, Wu H, et al. Genomic characterisation and epidemiology of 2019 novel coronavirus: implications for virus origins and receptor binding. Lancet. 2020; https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30251-8.
Xu X, Chen P, Wang J, Feng J, Zhou H, Li X, et al. Evolution of the novel coronavirus from the ongoing Wuhan outbreak and modeling of its spike protein for risk of human transmission. Sci Chin Life Sci. 2020; https://doi.org/10.1007/s11427-020-1637-5.
National Health Commission of People’s Republic of China. Pneumonia diagnosis and treatment of 2019-nCoV infection from Chinese NHC and CDC 2020. 2020. http://www.nhc.gov.cn/xcs/zhengcwj/202001/4294563ed35b43209b31739bd0785e67/files/7a9309111267475a99d4306962c8bf78.pdf. Accessed 1 Feb 2020.
Zhang H, Kang Z, Gong H, Xu D, Wang J, Li Z, et al. The digestive system is a potential route of 2019-nCov infection: a bioinformatics analysis based on single-cell transcriptomes. bioRxiv. 2020; doi: https://doi.org/10.1101/2020.01.30.927806.
National Health Commission of People’s Republic of China. Pneumonia infected with novel coronavirus is included in the management of legal infectious diseases. 2020. http://www.nhc.gov.cn/jkj/s7915/202001/e4e2d5e6f01147e0a8df3f6701d49f33.shtml. Accessed 31 Jan 2020.
National Health Commission of People’s Republic of China. Notice on printing and distributing the technical guide for prevention and control of novel coronavirus infection in medical institutions (First Edition). 2020. http://www.nhc.gov.cn/yzygj/s7659/202001/b91fdab7c304431eb082d67847d27e14.shtml. Accessed 31 Jan 2020.
National Health Commission of People’s Republic of China. Notice on printing and distributing the work plan for prevention and control of pneumonia caused by novel coronavirus infection in the near future. 2020. http://www.nhc.gov.cn/tigs/s7848/202001/808bbf75e5ce415aa19f74c78ddc653f.shtml. Accessed 31 Jan 2020.
National Health Commission of People’s Republic of China. Notice on further prevention and control of pneumonia caused by novel coronavirus infection in rural areas. 2020. http://www.nhc.gov.cn/jkj/s3578/202001/f8d45f6af1d24ef18151c1d91cf8a028.shtml. Accessed 31 Jan 2020.
National Health Commission of People’s Republic of China. Notice on prevention and control of novel coronavirus infection pneumonia in the elderly people. 2020. http://www.nhc.gov.cn/lljks/tggg/202001/96e82ba8a14d41b283da990d39771493.shtml. Accessed 31 Jan 2020.
Wei Q, Ren Z. Disinfection measures for pneumonia foci infected by novel coronavirus in 2019. Chin J Disinfect. 2020;37:59–62.
World Health Organization. International clinical trials registry platform. 2020. https://apps.who.int/trialsearch/default.aspx. Accessed 23 Feb 2020.
Chinese Clinical Trial Registry. 2020. http://www.chictr.org.cn. Accessed 23 Feb 2020.
Bin C, Fang X, Chen H. Application effect of disaster vulnerability analysis in coping with the transmission of new coronavirus in non-closed hematology ward. 2020. http://kns.cnki.net/kcms/detail/14.1272.R.20200131.1909.002.html. Accessed 2 Feb 2020.
Xu M, Zhang Y. Investigation on the psychological status of the first batch of clinical first-line support nurses to fight against pneumonia caused by novel coronavirus. Chin Nurs Res. 2020;34:1–3.
Ou F, Wu H, Yang Y, Tan W, Zhang J, Gu J. Countermeasures for rapid spread of new coronavirus pneumonia in Wuhan. Chin General Pract Nurs. 2020. http://kns.cnki.net/kcms/detail/14.1349.R.20200131.1319.002.html. Accessed 2 Feb 2020.
WHO. Advice on the use of masks in the community, during home care and in health care settings in the context of the novel coronavirus 2019-nCoV outbreak (Interim guidance). 2020. WHO/nCov/IPC_Masks/2020. Accessed 3 Feb 2020.
National Health Commission of People’s Republic of China. Guidelines for public protection against novel coronavirus infection. 2020. http://www.nhc.gov.cn/jkj/s7915/202001/bc661e49b5bc487dba182f5c49ac445b.shtml. Accessed 31 Jan 2020.