So sánh chất lượng giữa bản dịch tiếng Anh do tác giả và ChatGPT dịch từ đoản văn “Bông hồng cài áo” của Thiền sư Thích Nhất Hạnh theo mô hình đánh giá chất lượng dịch của house

Luu Quy Khuong, Luu Ngoc Bao Thi

Tóm tắt

Nghiên cứu này so sánh chất lượng của hai bản dịch tiếng Anh đoản văn “Bông hồng cài áo” của Thích Nhất Hạnh: bản do chính tác giả dịch (TT1) và bản do ChatGPT dịch (TT2), dựa trên Mô hình Đánh giá Chất lượng dịch (TQA) năm 1997của House. Phương pháp nghiên cứu định tính, phân tích miêu tả và đối chiếu được sử dụng nhằm tìm ra những khác biệt về lĩnh vực, quan hệ xã hội, phương thức và thể loại. Kết quả cho thấy, thể loại luận phản tỉnh cá nhân của ST được giữ nguyên ở hai văn bản đích (TTs) và cả hai đều là bản dịch hiển lộ (overt translation) của văn bản gốc. TT2 đảm bảo nghĩa đen của ST, nhưng lại thiếu những sắc thái văn hóa dùng để miêu tả người mẹ già Việt Nam như sự gần gũi, hiền hậu, và dịu dàng. Những điều này được TT1 thể hiện tốt hơn. Ngoài những vấn đề về văn hóa, sự khác biệt giữa ST và các TTs là do việc giản lược và rút ngắn các ngữ thông qua lược bỏ, và thay thế đại từ.

Từ khóa

#Mô hình Đánh giá Chất lượng dịch #bản dịch của chính tác giả #bản dịch của ChatGPT #sự không tương thích #văn bản

Tài liệu tham khảo

<li>J. House, <em>Translation quality assessment: A model revisited</em>. Tübingen: TBL Verlag Gunter Narr, 1997.</li>

<li>H. He, M. Amini, M. Ganapathy, and S. C. Lah, “The application of Juliane House’s translation quality assessment model in the English translation of Yu Hua’s ‘Yanre de xiatian’”, <em>Cogent Arts &amp; Humanities</em>, vol. 11, no. 1, Art. no. 2386781, 2024. https://doi.org/10.1080/23311983.2024.2386781</li>

<li>H. A. Shammala, “House’s Translation Quality Assessment Model in Practice: Arabic Translation of Idiomatic Expressions in <em>The Secret Garden</em>”, M.A. thesis, Dept. of English, Islamic University of Gaza, Gaza, Palestine, 2015. Available: ProQuest Dissertations &amp; Theses Global.</li>

<li>H. T. D. Hang, “An assessment of the Vietnamese translation of <em>The Adventures of Huckleberry Finn – Chapter XX</em> using House’s Translation Quality Assessment Model”, <em>VNU Journal of Foreign Studies</em>, vol. 35, no. 1, pp. 35–54, 2019. https://doi.org/10.25073/2525-2445/vnufs.4336</li>

<li>V. T. T. Huyen and N. T. T. Huong, “An evaluation of the Vietnamese translation of <em>The Thorn Birds</em> based on House’s model of translation quality assessment”, <em>The University of Danang - Journal of Science and Technology</em>, vol. 23, no. 4, pp. 63–68, 2025.</li>

<li>J. House, <em>A model for translation quality assessment</em>. Tübingen: TBL Verlag Gunter Narr, 1977.</li>

<li>T. N. Hanh, <em>Bong hong cai ao</em>. Da Nang: Nghia An Publishing House, 1965.</li>

<li>T. N. Hanh, <em>A Rose for Your Pocket</em>. Berkeley, California: Parallax Press, 1992.</li>