TẠP CHÍ VẬT LIỆU & XÂY DỰNG

Giá trị quyết toán vốn đầu tư công trình hoàn thành đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá hiệu quả thực hiện dự án đầu tư, đặc biệt đối với các dự án xây dựng sử dụng vốn Nhà nước. Vì vậy, bài báo nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến giá trị quyết toán vốn đầu tư dự án xây dựng hoàn thành tại huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định. Từ kết quả nghiên cứu tổng quan lý thuyết, và tham khảo ý kiến chuyên gia ngành xây dựng, tác giả đề xuất các nhóm nhân tố quan trọng liên quan đến giá trị quyết toán vốn đầu tư dự án bao gồm: nhóm nhân tố về năng lực của các bên tham gia dự án (chủ đầu tư, tư vấn và nhà thầu thi công); nhóm nhân tố hồ sơ pháp lý; nhóm các nhân tố tài chính dự án và nhóm các nhân tố đặc trưng dư án. Nghiên cứu tiến hành khảo sát toàn bộ các dự án xây dựng (sử dụng nguồn vốn Nhà nước) tại 11 xã thuộc huyện Tây Sơn. Kết quả nghiên cúu sẽ giúp các bên liên quan trong dự án nhận diện được các nhân tố ảnh hưởng đến giá trị dự án xây dựng tại địa phương, từ đó đưa ra giải pháp cụ thể để giảm thiểu sai lệch chi phí quyết toán vốn đầu tư xây dựng trên địa bàn.

Bài báo này trình bày tổng quan về giới hạn hàm lượng clorua và sunphat trong cát cho bê tông trong tiêu chuẩn của nước ta và một số nước khác trên thế giới. Kết quả nghiên cứu cho thấy, giới hạn hàm lượng clorua trong cát cho bê tông quy định trong tiêu chuẩn các nước trên thế giới là khác nhau và dao động từ 0,01% đến 0,15%, giới hạn hàm lượng sunphat nhỏ hơn 1%. Để đánh giá khả năng sử dụng cát biển cho bê tông, tác giả tiến hành phân tích thành phần hạt của cát biển cho mẫu cát thu thập trên biển Tp. Tuy Hoà và rửa trôi bằng nước ở nhiệt độ cao và bằng dòng chảy sông. Kết quả nghiên cứu cho thấy, thành phần hạt của cát biển đáp ứng yêu cầu kỹ thuật đối với cát cho bê tông, hàm lượng clorua trong cát biển sau khi rửa trôi nhỏ hơn giới hạn cho phép theo TCVN 7570:2006.

Gần đây, tro bay đang ngày càng được sử dụng như một vật liệu thay thế một phần xi măng trong việc chế tạo bê tông. Để tận dụng hiệu quả tro bay thay thế xi măng trong bê tông, hệ số hiệu quả (k) của tro bay đến cường độ nén theo thời gian của hệ nền xi măng-tro bay được nghiên cứu. Trong nghiên cứu này, hệ nền xi măng- tro bay với tỷ lệ nước trên chất kết dính (bao gồm xi măng Portland và tro bay loại F) là 0,40. Hai loại xi măng được lựa chọn và tro bay loại F được sử dụng thay thế từ 0; 5; 10; 15; 20; 30; 40 và 50 % theo khối lượng của xi măng. Kết quả cho thấy rằng tro bay đã làm giảm cường độ nén của hệ nền xi măng tro bay ở mỗi độ tuổi cụ thể, tức ở độ tuổi 7; 14; 28 và 56 ngày. Hệ số k của tro bay ở độ tuổi 7 ngày nằm trong khoảng từ 0,10 đến 0,59 và dần gia tăng theo thời gian. Giá trị k gia tăng càng lớn khi hàm lượng tro bay càng ít.          

Mục tiêu của nghiên cứu này là phân tích và đánh giá khả năng trữ nước và cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và dân sinh trong bối cảnh BĐKH của hệ thống thủy lợi (HTTL) 3/2 tỉnh Trà Vinh. Trước tiên, hiện trạng công trình thủy lợi (CTTL) được đánh giá; trữ lượng nước hệ thống kênh và nhu cầu nước của các ngành dùng nước theo các kịch bản BĐKH giai đoạn 2030 và 2050 được phân tích; từ đó đánh giá năng lực cung cấp nước của HTTL. Kết quả cho thấy hiện trạng hệ thống CTTL hầu như đã hoàn thiện và khép kín, đảm bảo khả năng phòng/hạn chế xâm nhập mặn và khả năng trữ nước ngọt cung cấp cho cả vùng trong mùa khô hạn. Nhu cầu sử dụng nước bao gồm sinh hoạt, nông nghiệp và công nghiệp năm 2021 cho cả năm và 6 tháng mùa khô lần lượt là 394,02×106 m3 và 318,95×106 m3. Nhu cầu nước tăng lần lượt từ 130% đến 195% tương ứng giai đoạn năm 2030 và 2050. Trong các tháng mùa khô ở các giai đoạn 2030 và 2050, hệ thống kênh trữ nước đáp ứng từ hơn 7% đến gần 30% nhu cầu dùng nước. Nếu chỉ cấp nước riêng cho sinh hoạt và công nghiệp thì khả năng đáp ứng nhu cầu sử dụng tăng lên từ 35% đến gần 90%.

Giếng điều áp là hạng mục thi công quan trọng đối với mỗi nhà máy thủy điện. Việc thi công các công trình thuỷ điện là không giống nhau, phụ thuộc vào điều kiện đia hình, điều kiện tự nhiên. Công nghệ thi công và phương pháp thi công luôn là yếu tố quan trọng nhất của công trình, quyết định chất lượng, tiến độ và chi phí đầu tư xây dựng ở mỗi dự án thủy điện. Tác giả giới thiệu qui trình tổ chức thi công hệ thống ván khuôn di động phục vụ thi công giếng điều áp trong các công trình thủy điện nhằm mục tiêu kép là đảm bảo chất lượng – tiến độ và chi phí đồng thời phù hợp với điều kiện công nghệ chế tạo của Việt Nam.

Trong bài báo trình bày phương pháp giải bài toán nhận dạng độ cứng ngàm đàn hồi của hệ kết cấu thanh - cọc. Mô hình tính của bài toán là hệ kết cấu thanh - cọc dưới dạng khung không gian, biến dạng đàn hồi tuyến tính, thay liên kết cọc - nền bằng ngàm đàn hồi. Bài toán đặt ra được giải theo phương pháp giải liên tiếp các bài toán thuận dựa trên cơ sở cực tiểu hóa độ lệch quân phương - là tổng bình phương sai số giữa các tần số dao động riêng đo đạc và tần số dao động riêng tính toán - kết hợp với phương pháp phần tử hữu hạn.

Suất tiêu hao năng lượng (Specific Energy Consumption - SEC) được xây dựng cho nhiều đơn vị sản xuất, trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau như một chỉ số hiệu quả năng lượng chính để cải tiến quá trình sản xuất và kiểm soát tiêu thụ năng lượng. Định mức tiêu hao năng lượng là chỉ số SEC được quy định riêng cho từng ngành sản xuất công nghiệp, như một giá trị tham chiếu mà các đơn vị sản phải tuân thủ. Việt Nam đã nghiên cứu và ban hành nhiều quy định về định mức tiêu hao năng lượng trong các ngành công nghiệp như: công nghiệp nhựa, công nghiệp mía đường, công nghiệp giấy, công nghiệp thép, công nghiệp chế biến thuỷ sản, công nghiệp bia và nước giải khát. Nghiên cứu nhằm xác định suất tiêu hao năng lượng và định mức tiêu hao năng lượng cho ngành công nghiệp sản xuất gạch ceramic của Việt Nam. Chúng tôi đã thu thập và phân tích dữ liệu từ 26 đơn vị sản xuất gach ceramic trên cả nước, chiếm khoảng 60% tổng sản lượng gạch cermic toàn quốc. Kết quả cho thấy, SEC nhiệt trung bình là 1248,4 kcal/kg; SEC điện trung bình là 145,3 kWh/tấn. Kết hợp kết quả tính toán cùng các định hướng, chính sách phát triển ngành của Chính phủ các kịch bản về định mức tiêu thụ năng lượng ngành đã được đưa ra. Việc áp dụng định mức tiêu hao năng lượng có thể giúp giảm khoảng 10,7% tổng nhu cầu năng lượng toàn ngành nhưng cũng sẽ gây các tác động tới hơn 50% số lượng các đơn vị sản xuất hiện nay. Đây sẽ là một một công cụ quan trọng của Bộ Xây dựng giúp Việt Nam đạt được các mục tiêu tiết kiệm năng lượng, phát triển bền vững và phấn đấu đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050.

Van khí là thiết bị cơ học thủy khí được thiết kế để tự động xả khí trong khoảng thời gian điền nước, xả nước, của hoạt động một tuyến ống cấp nước hoặc của một hệ thống cấp nước. Sự vận hành an toàn và hiệu quả của một tuyến ống phụ thuộc vào việc loại bỏ liên tục không khí ra khỏi đường ống. Bài báo này đề cập đến việc lựa chọn các loại van khí và vị trí đặt van khí trên tuyến ống cấp nước.

Các nghiên cứu về vấn đề ứng xử cắt cũng như khả năng kháng cắt của dầm bê tông cốt GFRP tại Việt Nam còn khá hạn chế. Ứng xử của thanh FRP rất khác với vật liệu thép truyền thống. Sự khác biệt này tạo ra sự khác biệt trong khả năng kháng cắt của loại cấu kiện này so với cấu kiện bê tông cốt thép truyền thống. Bài báo này được chia thành hai phần. Phần đầu của bài báo trình bày các tiêu chuẩn thiết kế kháng cắt cho cấu kiện bê tông cốt GFRP hiện hành. Phần tiếp theo của bài báo cáo kết quả thí nghiệm của hai mẫu dầm bê tông cốt GFRP có tỉ số nhịp chia cho chiều cao hữu hiệu (a/d) là 2,3 và 2,8. Khả năng kháng cắt của 2 mẫu dầm được dùng để so sánh với các tiêu chuẩn thiết kế hiện hành. Kết quả thí nghiệm cho thấy tỉ số a/d ảnh hưởng đến khả năng kháng cắt của dầm như được mô tả trong tiêu chuẩn CSA S806. So với kết quả thí nghiệm, các tiêu chuẩn thiết kế hiện hành như ACI 440.1R và CSA S806 cho kết quả tương đối chính xác và có thiên hướng an toàn. Tỉ số trung bình khả năng kháng cắt từ tiêu chuẩn chia cho kết quả thí nghiệm của ACI 440.1R và CSA S806 là 0,907 và 0,893.

Nghiên cứu chế tạo cốt liệu nhẹ nhân tạo (LWA) từ nguồn vật liệu địa phương và tro bay từ nhà máy nhiệt điện tại khu vực Đồng bằng sông Cửu long (ĐBSCL) bằng phương pháp liên kết nguội. Qua các thử nghiệm cho thấy có thể sản xuất LWA từ tro bay có khối lượng thể tích thấp (1,002 g/cm3), độ hút nước của cốt liệu đạt 15,67 % cao hơn so với đá tự nhiên (5,21 %) và cường độ nén từng viên của LWA được sản xuất đạt 1,08 MPa với hàm lượng 8 % xi măng và LWA được ứng dụng vào thay thế 100% thể tích của đá dăm trong hỗn hợp bê tông tự lèn với các tỷ lệ w/c khác nhau. Kết quả cho thấy bê tông nhẹ tự lèn được sản xuất trong nghiên cứu có độ sụt cao nằm trong khoảng từ 250 mm đến 270 mm và đường kính chảy loang từ 550 mm đến 650 mm đạt yêu cầu về bê tông tự lèn theo tiêu chuẩn TCVN 12209:2018, khối lượng thể tích khô của bê tông sử dụng LWA nhỏ hơn 12 % đến 16 % so với các trường hợp cấp phối bê tông sử dụng đá tự nhiên. Độ hút nước thấp và cường độ đạt khoảng 90 % đến 97 % so với các cấp phối bê tông sử dụng đá tự nhiên và tất cả các cấp phối bê tông nhẹ tự lèn được sản xuất đạt tiêu chuẩn ASTM C330 và ACI 318. Qua các kết quả phân tích đánh giá tính chất của LWA và bê tông nhẹ tự lèn được sản xuất trong nghiên cứu có thể chứng minh được tiềm năng ứng dụng tro bay vào sản xuất LWA và ứng dụng vào chế tạo bê tông nhẹ tự lèn kết hợp với phụ gia khoáng (Fly ash, silica fume) thay thế xi măngtrong nghiên cứu giúp cải thiện đáng kể được tính chất của bê tông.