Huisarts en wetenschap

Uit een position paper van het gezaghebbende American College of Physicians blijkt dat in de Verenigde Staten de kosten van bureaucratie in de zorg enorm zijn, zowel in termen van tijd als in geld.

In de eerste maanden van 2002 namen de kosten van geneesmiddelen met 8,2% toe. Per Nederlandse burger werd er € 19 meer uitgegeven dan in dezelfde 9 maanden in 2001. De kosten van statines stegen met 13% (24 miljoen meer), antidepressiva kostten 10 miljoen euro meer (9%), de kosten van angiotensine-II-antagonisten stegen met 23% (9 miljoen) en die van orale antidiabetica met 16% (5 miljoen meer). Hoewel er steeds meer generieke middelen worden afgeleverd (44% van alle geneesmiddelen) levert dat nauwelijks enige besparing op (0,3%). De maagzuurremmers staan niet meer in de top-3 door het verlopen van het patent op omeprazol.

Jan van Es was de eerste hoogleraar huisartsgeneeskunde. De naar hem vernoemde prijs wordt ieder jaar uitgereikt aan een aios in opleiding tot huisarts voor de beste CAT (Critically Appraised Topic). Een CAT is een snelle methode om evidentie uit de literatuur te gebruiken voor een probleem uit de dagelijkse praktijk. De voordelen van een CAT boven een systematisch literatuuroverzicht zijn - behalve de koppeling aan de praktijk- de compactheid en actualiteit.

Een zwelling van de pols heeft een overzichtelijke differentiaaldiagnose, waardoor de diagnose vaak relatief makkelijk te stellen is. Soms corresponderen de symptomen en het klinische beeld echter niet met een van de gebruikelijke diagnoses. Het is dan ook belangrijk om te blijven nadenken en niet vast te houden aan standaardrijtjes.

Als kleine jongen was ik een erg bezig baasje. Ik was misdienaar, zat op de padvinderij, spaarde postzegels en luciferdoosjes en zat op voetbal, waarvoor twee avonden in de week getraind moest worden. Ook had ik een groot duivenhok, waarin je kon staan, compleet met raampjes en een ingenieus systeem waardoor de duiven wel naar binnen maar niet meer naar buiten konden. Ik had het eigenhandig in elkaar gezet, zoals ik ook het belendende tuintje zelf aanlegde, waaruit mijn moeder de door mij als trotse tuinier geplukte royale ruikers kreeg wanneer zij op visite moest. Ook liep ik vrijwel elke dag zo’n vijf kilometer hard en was ik een fanatiek vissertje. Uiteraard begon iedere dag met de verplichte kerkgang. En er moest ook dagelijks een uur piano gestudeerd worden.

Onderzoek heeft weinig nut als niemand iets met de resultaten doet. Allerlei organisaties houden zich dus terecht bezig met het vertalen van onderzoek naar de praktijk. Zo ook ZonMw, een van de grootste financiers van onderzoek in de gezondheidszorg. We weten al lang dat lezingen met veel mensen in een klein zaaltje de implementatie van wat dan ook niet dichterbij brengen. Maar toch bogen op 19 maart verzekeraars, implementeerders, onderzoekers en een enkele gewone hulpverlener zich op verzoek van ZonMW in een dergelijke ambiance over de vraag hoe je kennis implementeert. Zo’n bijeenkomst heeft vooral rituele waarde: een afsluiting van een onderzoeksprogramma van het WOK en de start van een nieuw initiatief van onder andere de Orde van Medisch Specialisten.

In acute situaties gebruiken huisartsen vaak de ABCDE-systematiek die ontwikkeld is in het kader van Advanced Trauma Life Support (ATLS). Bij onderdeel D (disabilities) hoort, na ademhaling, luchtweg en circulatie, een beoordeling van het bewustzijn. Om te voorkomen dat daarbij al te subjectieve termen worden gebruikt, gebruikt men daarbij meestal de Glasgow Coma Scale (GCS). Veel huisartsen vinden deze schaal lastig en ingewikkeld in het gebruik. Omdat acute situaties in de huisartsenpraktijk niet zo vaak voorkomen, bouwen ze te weinig routine op en dat vergroot de kans op fouten. Op ambulances en op afdelingen Spoedeisende Hulp gebruikt men de snellere en simpelere AVPU-score. Deze schaal kan voor huisartsen in acute situaties een passend alternatief zijn voor de GCS.