Ly hôn ở Đông và Tây Đức

Karin Böttcher1
1Max-Planck-Institut für demografische Forschung, Rostock, Germany

Tóm tắt

Bài viết này so sánh sự ổn định hôn nhân của phụ nữ Đông và Tây Đức trước khi thống nhất vào năm 1990. Nghiên cứu xem xét mức độ khác biệt giữa phụ nữ ở hai miền về nguy cơ ly hôn lần đầu và các yếu tố dẫn đến những khác biệt này. Điểm nhấn là ảnh hưởng của việc tham gia lao động của phụ nữ đối với sự ổn định hôn nhân. Các phân tích thực nghiệm dựa trên "Khảo sát Gia đình và Sinh sản" của Đức (1992) cho thấy nguy cơ ly hôn của phụ nữ Đông Đức cao hơn một cách đáng kể, chủ yếu do sự phổ biến thấp hơn của các mối ràng buộc tôn giáo, tỷ lệ phụ nữ đã trải qua ly hôn trong thế hệ làm cha mẹ cao hơn, và tỷ lệ tham gia lao động nữ cao hơn ở CHDC Đức. Ở cả hai nước, việc làm của phụ nữ có liên quan đến nguy cơ ly hôn cao hơn, nhưng tác động này mạnh hơn ở Cộng hòa Liên bang Đức (BRD) so với CHDC Đức. Nghiên cứu này xác nhận rằng sự khác biệt trong mức độ ly hôn ở Đông và Tây Đức chủ yếu liên quan đến sự khác biệt trong cấu trúc xã hội của hai quần thể. Hơn nữa, nó cung cấp chứng cứ cho mối liên hệ tiêu cực yếu hơn giữa việc làm của phụ nữ và sự ổn định hôn nhân trong các mối quan hệ mà ở đó các kỳ vọng vai trò bình đẳng chiến ưu thế hơn so với các kỳ vọng vai trò truyền thống.

Từ khóa

#ly hôn #sự ổn định hôn nhân #phụ nữ #CHDC Đức #Cộng hòa Liên bang Đức #khảo sát gia đình #cấu trúc xã hội

Tài liệu tham khảo

Babka von Gostomski, Christian, Josef Hartmann und Johannes Kopp, 1999: Soziostrukturelle Bestimmungsgründe der Ehescheidung. Eine empirische Überprüfung einiger Hypothesen der Familienforschung. S. 43–62 in: Thomas Klein und Johannes Kopp (Hg.), Scheidungsursachen aus soziologischer Sicht. Würzburg: Ergon Verlag. Bast, Kerstin, und Ilona Ostner, 1992: Ehe und Familie in der Sozialpolitik der DDR und BRD — ein Vergleich. S. 228–270 in: Winfried Schmähl (Hg.), Sozialpolitik im Prozeß der deutschen Vereinigung. Frankfurt a.M.: Campus. Becker, Gary S., 1993: A Treatise on the Family. Enlarged Edition. Cambridge: Harvard University Press. Becker, Gary S., Elisabeth M. Landes und Robert T. Michael, 1977: An Economic Analysis of Marital Instability. The Journal of Political Economy 85: 1141–1188. Berghahn, Sabine, und Andrea Fritzsche, 1991: Frauenrecht in Ost- und Westdeutschland: Bilanz, Ausblick. Berlin: Basisdruck-Verlag. Blossfeld, Hans-Peter, und Götz Rohwer, 2002: Techniques of Event History Modeling. New Approaches to Causal Analysis. Mahwah/New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates. Booth, Alan, David R. Johnson, Lynn White und John N. Edwards, 1984: Women, Outside Employment, and Marital Instability. The American Journal of Sociology 90: 567–583. Bothfeld, Silke, Ute Klammer, Christina Klenner, Simone Leiber, Anke Thiel und Astrid Ziegler, 2005: WSI — FrauenDatenReport. Handbuch zur wirtschaftlichen und sozialen Situation von Frauen. Berlin: Edition Sigma. Brüderl, Josef, und Henriette Engelhardt, 1997: Trennung oder Scheidung? Einige methodologische Überlegungen zur Definition von Eheauflösungen. Soziale Welt 48: 277–290. Bundesinstitut für Bevölkerungsforschung, 2003: Das „Family and Fertility Survey“ Projekt des BiB. URL: http://www.bib-demographie.de/projekte/ffs/index.html (abgerufen am 28.04.2005). D’Amico, Ronald, 1983: Status Maintenance or Status Competition? Wife’s Relative Wages as a Determinant of Labor Supply and Marital Instability. Social Forces 61: 1186–1205. Diekmann, Andreas, und Thomas Klein, 1991: Bestimmungsgründe des Ehescheidungsrisikos. Eine empirische Untersuchung mit Daten des sozioökonomischen Panels. Kölner Zeitschrift für Soziologie und Sozialpsychologie 43: 271–290. Dobritz, Jürgen, 1990: Familienstandstafeln für die DDR — Eheschließungen Lediger und Ehescheidungen in der Perioden- und Kohortenmessung. Wiesbaden: Bundesinstitut für Bevölkerungsforschung. Greenstein, Theodore N., 1995: Gender Ideology, Marital Disruption, and the Employment of Married Women. Journal of Marriage and the Family 57: 31–42. Greenstein, Theodore N., 1990: Marital Disruption and the Employment of Married Women. Journal of Marriage and the Family 52: 657–676. Hartmann, Josef, und Nikolaus Beck, 1999: Berufstätigkeit der Frau und Ehescheidung. S. 179–201 in: Thomas Klein und Johannes Kopp (Hg.), Scheidungsursachen aus soziologischer Sicht. Würzburg: Ergon Verlag. Heckert, Alex D., Thomas C. Nowak und Kay A. Snyder, 1998: The Impact of Husbands’ and Wives’ Relative Earnings on Marital Disruption. Journal of Marriage and the Family 60: 690–703. Hiedemann, Bridget, Olga Suhomlinova und Angela M. O’Rand, 1998: Economic Independence, Economic Status, and Emty Nest in Midlife Marriage Disruption. Journal of Marriage and the Family 60: 219–231. Hill, Paul B., und Johannes Kopp, 1994: Frauenerwerbstätigkeit und Ehescheidung. S. 398–421 in: Petra Beckmann und Gerhard H. Engelbrech (Hg.), Arbeitsmarkt für Frauen 2000 — Ein Schritt vor oder ein Schritt zurück? Kompendium zur Erwerbstätigkeit von Frauen. Nürnberg: Landesarbeitsamt Nordbayern. Houle René, 2005: The Effects of Social-cultural and Labor Market Conditions on Marital Separation During the Early Democratic Period in Spain. Artikel wurde präsentiert beim Treffen der „Population Association of America 2005“ (Philadelphia). URL: http://paa2005.princeton.edu/download.aspx?submissionId=50268 (aberufen am 05.04.2005). Hughes, Diane, Ellen Galinsky und Anne Morris, 1992: The Effects of Job Characteristics on Marital Quality: Specifying Linking Mechanisms. Journal of Marriage and the Family 54: 31–42. Kalmijn, Matthijs, Paul M. De Graaf und Anne-Rigt Poortman, 2004: Interactions between Cultural and Economic Determinants of Divorce in The Netherlands. Journal of Marriage and the Family 66: 75–89. Kalmijn, Matthijs, Anneke Loeve und Dorien Manting, 2005: Income Dynamics in Couples and the Dissolution of Marriage and Cohabitation. Artikel wurde präsentiert am Max-Planck-Institut für demografische Forschung. Rostock. Klein, Thomas, 1995: Ehescheidung in der Bundesrepublik und der früheren DDR. Unterschiede und Gemeinsamkeiten. S. 76–99 in: Bernhard Nauck, Norbert F. Schneider und Angelika Tölke (Hg.), Familie und Lebensverlauf im gesellschaftlichen Umbruch. Stuttgart: Ferdinand Enke Verlag. Koch, Petra, und Hans G. Knöbel, 1988: Familienpolitik der DDR im Spannungsfeld zwischen Familie und Berufstätigkeit von Frauen. Pfaffenweiler: Centaurus-Verlagsgesellschaft. Kreyenfeld, Michaela, 2004: Fertility Decisions in the FRG and GDR: An Analysis with Data from the German Fertility and Family Survey. Demographic Research 3: 275–318. Liu, Guiping, und Andres Vikat, 2004: Does Divorce Risk Depend on Spouses’ Relative Income? A Register-based Study of First Marriages in Sweden in 1981–1998. MPIDR Working Paper. WP 2004-010. Rostock: Max-Planck-Institut für demografische Forschung. Mott, Frank L., und Sylvia F. Moore, 1979: The Causes of Marital Disruption Among Young American Women: An Interdisciplinary Perspective. Journal of Marriage and the Family 41: 355–365. Münch, Ursula, 1990: Familienpolitik in der Bundesrepublik Deutschland — Maßnahmen, Defizite, Organisation familienpolitischer Staatstätigkeit. Freiburg im Breisgau: Lambertus. Obertreis, Gesine, 1986: Familienpolitik in der DDR 1945–1980. Opladen: Leske + Budrich. Ono, Hiromi, 1998: Husbands’ and Wives’ Resources and Marital Dissolution. Journal of Marriage and the Family 60: 674–689. Oppenheimer, Valerie K., 1997: Women’s Employment and the Gain to Marriage: The Specialization and Trading Model. Annual Review of Sociology 23: 431–453. Ott, Notburga, 1992: Verlaufsanalysen zum Ehescheidungsrisiko. S. 227–253 in: Reinhard Hujer, Hilmar Schneider und Wolfgang Zapf (Hg.), Herausforderungen an den Wohlfahrtsstaat im strukturellen Wandel. Frankfurt a.M./New York: Campus. Parsons, Talcott, 1971: The Social Structure of the Family. S. 241–274 in: Ruth N. Anshen (Hg.), The Family: Its Function and Destiny. New York: Harper. Pohl, Katharina, 1995: Familienbildung und Kinderwunsch in Deutschland: Design und Struktur des deutschen FFS. Wiesbaden: Bundesinstitut für Bevölkerungsforschung (BiB). Rogers, Stacy J., 2004: Dollars, Dependency, and Divorce: Four Perspectives on the Role of Wives’ Income. Journal of Marriage and the Family 66: 59–74. Ross, Heather L., und Isabel V. Sawhill, 1975: Time of Transition. The Growth of Families Headed by Women. Washington, D.C.: The Urban Institute. Sayer, Liana C., und Suzane M. Bianchi, 2000: Women’s Economic Independence and the Probability of Divorce. Journal of Family Issues 21: 906–943. South, Scott J., 2001: Time-dependent Effects of Wives’ Employment on Marital Dissolution. American Sociological Review 66: 226–245. South, Scott J., und Kim M. Lloyd, 1995: Spousal Alternatives and Marital Dissolution. American Sociological Review 60: 21–35. South, Scott J., und Glenna Spitze, 1986: Determinants of Divorce Over the Marital Life Course. American Sociological Review 51: 583–590. Spitze, Glenna, 1988: Women’s Employment and Family Relations: A Review. Journal of Marriage and the Family 50: 595–618. Spitze, Glenna, und Scott J. South, 1985: Women’s Employment, Time Expenditure, and Divorce. Journal of Family Issues 6: 307–329. Trappe, Heike, 1995: Emanzipation oder Zwang? Frauen in der DDR zwischen Beruf, Familie und Sozialpolitik. Berlin: Akademie Verlag. Wagner, Michael, 1997: Scheidung in Ost- und Westdeutschland. Zum Verhältnis von Ehestabilität und Sozialstruktur seit den 30er Jahren. Frankfurt: Campus.