Hang Mask: Gốm đỏ trơn và sự định cư của người Úc - Papuan tại Zenadh Kes (Eo biển Torres)
Tóm tắt
Các cuộc khai quật tại Hang Mask trên hòn đảo thiêng Pulu ở phía Mabuyag thuộc miền trung tây Zenadh Kes (Eo biển Torres) tiết lộ bốn giai đoạn cư trú: Giai đoạn 1 (2900–3800 năm trước), Giai đoạn 2 (2100–2600 năm trước), Giai đoạn 3 (1500–1700 năm trước) và Giai đoạn 4 (1500 năm gần đây nhất). Tàn tích động vật cho thấy sự chuyên môn hóa về biển (rùa và cá) trong tất cả các giai đoạn. Phân tích địa chất của các mảnh gốm đỏ trơn được sản xuất tinh xảo có tuổi từ 2400–2600 năm trước đây tiết lộ một kiểu dáng độc đáo theo những hiểu biết hiện tại về công nghệ gốm ở đại dương. Các thành phần khoáng chất phù hợp với địa chất tại chỗ cho thấy việc sản xuất tại địa phương và sự tồn tại của truyền thống gốm sứ đầu tiên của người bản địa Úc. Giai đoạn tiền gốm 1 liên quan đến sự mở rộng dân số qua các hòn đảo phía tây của Zenadh Kes bởi các nhóm dân cư dựa vào thủy sản và săn bắn hái lượm, những người chủ yếu nói các ngôn ngữ bản địa. Giai đoạn 2 liên quan đến sự nhập cư của các cộng đồng người Papuan về hàng hải, nông nghiệp và sản xuất gốm đến các hòn đảo phía đông và phía tây của Zenadh Kes bắt đầu cách đây 2600 năm. Sự mở rộng định cư của người Úc sau đó là người Papuan trên các hòn đảo phía tây của Zenadh Kes giải thích lý do ngôn ngữ Western-Central tại đây có nguồn gốc từ ngôn ngữ bản địa với một lớp phủ Papuan. Sự định cư đầu tiên của người Papuan tại các hòn đảo phía đông giải thích cho việc ngôn ngữ Meriam Mìr tại địa phương có nguồn gốc Papuan. Gốm đỏ trơn thời kỳ đầu tại Zenadh Kes liên kết với các truyền thống gốm sứ của người Papuan ở bờ biển phía nam mà được đánh giá lại có độ cổ tương đương 2600 năm. Sự định cư của người Papuan tại bờ biển phía nam Papua và Zenadh Kes là sự kéo dài của sự định cư sau Lapita ở Thái Bình Dương, một sự kiện được ghi nhớ một phần bởi truyền thống miệng của người dân đảo Torres Strait.
Từ khóa
Tài liệu tham khảo
Allen J., 1977, Sunda and Sahul: Prehistoric Studies in Southeast Asia, Melanesia and Australia, 387
Anderson A., 2003, Pacific Archaeology: Assessments and Prospects, 71
Barham A.J., 2000, East of Wallace's Line: Studies of Past and Present Maritime Cultures of the Indo‐Pacific Region, 223
Barham A.J., 2004, Torres Strait Archaeology and Material Culture, 1
Barker B., 2004, The Sea People. Terra Australis 20
Bellwood P., 1997, Taiwan and the prehistory of the Austronesian‐speaking peoples, The Review of Archaeology, 18, 39
Birdsell J.B., 1993, Microevolutionary Patterns in Aboriginal Australia: A Gradient Analysis of Clines
Border A., 1999, Australian Coastal Archaeology, 129
Brady L., 2004, Rock paintings of Mua Island: Initial results from western Torres Strait, Rock Art Research, 21, 27
Bulmer S., 1971, Prehistoric settlement patterns and pottery in the Port Moresby area, Journal of the Papua New Guinea Society, 5, 29
Carter M., 2002, Barriers, Borders, Boundaries: Proceedings of the 2001 Australian Archaeological Association Annual Conference, 1
Carter M.J., 2004, North of the Cape and South of the Fly: The Archaeology of Settlement and Subsistence on the Murray Islands, Eastern Torres Strait
Carter M., 2004, Torres Strait Archaeology and Material Culture, 163
Carter M., 2004, Woven Histories Dancing Lives: Torres Strait Islander Identity, Culture and History, 234
Cole N., 1992, ‘Curious drawings’ at Cape York Peninsula, Rock Art Research, 9, 3
Crouch J. McNiven I.J. David B.Rowe C.andWeisler M.in prep.Bura Burass: Mutually constitutive contexts of marine resource specialisation intensification and development in Torres Strait during the last 4000 years.
David B., 2002, Landscapes, Rock‐Art and the Dreaming
Dickinson W.R., 2004, Appendix L: Petrographic report WRD‐225 (10 January 2003). Nature of sand tempers in sherds from the Murray Islands east of Torres Strait. In M. Carter, North of the Cape and South of the Fly: The Archaeology of Settlement and Subsistence on the Murray Islands, Eastern Torres Strait, 513
Dickinson W.R., 2005, The Archaeology of the Aru Islands, Eastern Indonesia, 115
Dutton T., 1982, in History: Further Aspects of Long Distance Motu Trade in Central Papua, 65
Frankel D., 2000, Australian Archaeologist: Collected Papers in Honour of Jim Allen, 279
Frankel D., 1994, Archaeology of a Coastal Exchange System: Sites and Ceramics of the Papuan Gulf, 1
Fuary M.M., 1991, Traditional Fishing in the Torres Strait Islands, 144
Ghaleb B., 1998, Fish and fishing on a western Torres Strait island, northern Australia, Internet Archaeology, 4
Gill W.W., 1874, Torres Straits and New Guinea, The Leisure Hour, 1162, 217
Golson J., 1971, Studies in Oceanic Culture History, 67
Golson J., 1972, Bridge and Barrier: The Natural and Cultural History of Torres Strait, 375
Green R.C., 2003, Pacific Archaeology: Assessments and Prospects, 95
Grimm E.C., 1991, TILIA version 2.1 and TILIAGRAPH
Haberle S.andDavid B.2004.Climates of change: human dimensions of Holocene environmental change in low latitudes of the PEPII transect.Quaternary International118–119: 165–179.
Haddon A.C., 1909, The Races of Man and Their Distribution
Haddon A.C., 1904, Reports of the Cambridge Anthropological Expedition to Torres Straits. Vol. V: Sociology, Magic and Religion of the Western Islanders
Haddon A.C., 1908, Reports of the Cambridge Anthropological Expedition to Torres Straits. Vol. VI: Sociology, Magic and Religion of the Eastern Islanders
Haddon A.C., 1912, Reports of the Cambridge Anthropological Expedition to Torres Straits. Vol. IV: Arts and Crafts
Haddon A.C., 1935, Reports of the Cambridge Anthropological Expedition to Torres Straits. Vol. I: General Ethnography
Haddon A.C., 1937, The Canoes of Melanesia, Queensland, and New Guinea. Vol II of Canoes of Oceania by A.C. Haddon and J. Hornell. Bernice P. Bishop Museum, Special Publication 28
Haddon A.C., 1894, On the geology of Torres Straits, The Transactions of the Royal Irish Academy, 30
Harris D.R., 1979, Social and Ecological Systems, 75
Harris D.R. Barham A.J.andGhaleb B.1985.Archaeology and Recent Palaeoenvironmental History of Torres Strait Northern Australia.Preliminary report to the Research and Exploration Committee of the National Geographic Society on ‘Part IIA of The Torres Strait Research Project July‐October 1984’. (Unpubl.).
Ingui A., 1991, Boigu: Our History and Culture, 2
Irwin G., 1985, The Emergence of Mailu as a Central Place in Coastal Papuan Prehistory. Terra Australis 10
Irwin G., 1991, Man and a Half: Essays in Pacific Anthropology and Ethnobiology in Honour of Ralf Bulmer, 503
Johannes R.E., 1991, Traditional Fishing in the Torres Strait Islands
Kirch P.V., 1997, The Lapita Peoples: Ancestors of the Oceanic World
Kirch P.V., 2001, Lapita and its Transformations in Near Oceania: Archaeological Investigations in the Mussau Islands, Papua New Guinea, 1985–88. Volume I, Introduction, Stratigraphy, Chronology. Archaeological Research Facility Contribution No. 59
Laade W., 1971, Oral Traditions and Written Documents on the History and Ethnography of the Northern Torres Strait Islands, Saibai – Dauan – Boigu. Vol. 1. Adi – Myths, Legends, Fairy Tales
Landtman G., 1917, The Folk‐Tales of the Kiwai Papuans. Acta Societatis Scientiarum Fennicae 47
Lawrie M., 1970, Myths and Legends of Torres Strait
Lawrence D., 1989, From the other side: Recently collected oral evidence of contacts between Torres Strait Islanders and the Papuan peoples of the southwest coast, Aboriginal History, 13, 94
Lewis A.B., 1973, Decorative Art of New Guinea
Lourandos H., 1997, Continent of Hunter‐Gatherers: New Perspectives in Australian Prehistory
MacGillivray J., 1852, Narrative of the Voyage of H.M.S. Rattlesnake
McNiven I.J., 2006, The Social Archaeology of Indigenous Societies, 85
McNiven I.J., 2004, Torres Strait Archaeology and Material Culture, 209
McNiven I.J., 2004, Torres Strait: Archaeology and Material Culture, 105
McNiven I.J., 2005, Appropriated Pasts: Indigenous Peoples and the Colonial Culture of Archaeology
McNiven I.J., 2004, Torres Strait Archaeology and Material Culture, 227
Mitchell R., 1995, Linguistic Archaeology in Torres Strait
Moore D.R., 1979, Islanders and Aborigines at Cape York
Moore D.R., 1984, The Torres Strait Collections of A.C. Haddon
Newton D., 1961, Art Styles of the Papuan Gulf
O'Connor S., 1999, Australian Coastal Archaeology, 37
O'Connor S., 2005, The Archaeology of the Aru Islands, Eastern Indonesia, 307
Pawley A., 1995, The Austronesians: Historical and Comparative Perspectives, 39
Pietrusewsky M., 1979, Craniometric variation in Pleistocene Australian and more recent Australian and New Guinean populations studied by multivariate procedures, Australian Institute of Aboriginal Studies, Occasional Papers in Human Biology, 2, 83
Poiner I.R., 1991, Traditional Fishing in the Torres Strait Islands, 115
Ray S.H., 1907, Reports of the Cambridge Anthropological Expedition to Torres Straits. Vol. III: Linguistics
Rhoads J.W., 1982, in History: Further Aspects of Long Distance Motu Trade in Central Papua, 131
Rhoads J.W., 1983, Prehistoric sites from the Kikori region, Papua New Guinea, Australian Archaeology, 16, 96, 10.1080/03122417.1983.12092886
Rivers W.H.R., 1926, Psychology and Ethnology
Ross M.D., 1988, Proto Oceanic and the Austronesian Languages of Western Melanesia. Pacific Linguistics, Series C, No. 98
Rowe C., 2006, The Social Archaeology of Indigenous Societies, 270
Rowland M.J., 1985, Archaeological investigations on Moa and Naghi Islands, western Torres Strait, Australian Archaeology, 21, 119, 10.1080/03122417.1985.12093021
Rowland M.J., 1999, Australian Coastal Archaeology, 141
Shnukal A., 1998, Cambridge and the Torres Strait: Centenary Essays on the 1898 Anthropological Expedition, 181
Shnukal A., 1998, Eseli's Notebook. Aboriginal and Torres Strait Islander Studies Unit Research Report Series 3
Specht J., 1979, Exploring the Visual Art of Oceania: Australia, Melanesia, Micronesia and Polynesia, 58
Spriggs M., 1995, The Austronesians: Historical and Comparative Perspectives, 112
Spriggs M., 2003, Chronology of the Neolithic transition in Island Southeast Asia and the western Pacific: a view from 2003, The Review of Archaeology, 24, 57
Spriggs M., 2003, Pacific Archaeology: Assessments and Prospects, 205
Stuiver M. Reimer P.J.andReimer R.W.2005.CALIB 5.0. (http://radiocarbon.pa.qub.ac.uk/calib/).
Sullivan M.E., 1987, Prehistoric occupation of Loloata Island, Papua New Guinea, Australian Archaeology, 24, 1, 10.1080/03122417.1987.12093096
Summerhayes G., 2000, Lapita Interaction. Terra Australis 15
Summerhayes G., 2001, The Archaeology of Lapita Dispersal in Oceania, 25
Summerhayes G., 2003, Pacific Archaeology: Assessments and Prospects, 135
Summerhayes G., Lapita
Swadling P., 1977, A review of the traditional and archaeological evidence for early Motu, Koita and Koiari settlement along the central south Papuan coast, Oral History, 5, 37
TMC (Tectonic Map Committee), 1971, Tectonic Map of Australia and New Guinea. Scale 1:5,000,000
Torrence R., 2000, Australian Archaeologist: Collected Papers in Honour of Jim Allen, 324
Ulm S., 2002, Calibrating marine radiocarbon dates: a guide to Australian ΔR values, AACAI Newsletter, 89, 10
Ulm S., 2004, Investigations towards a Late Holocene archaeology of Aboriginal lifeways on the Southern Curtis Coast Australia
Van Dijk N., 2005, Papuan Pasts: Cultural, Linguistic and Biological Histories of Papuan‐Speaking Peoples, 789
Vanderwal R.L., 1973, Prehistoric Studies in Central Coastal Papua
Veitch B., 1999, Australian Coastal Archaeology, 51
Von Gnielinski F.E., 1998, North Queensland Geology, 159
Weisler M.I., 2001, On the Margins of Sustainability: Prehistoric Settlement of Utrok Atoll, Northern Marshall Islands. BAR International Series 967
White J.P., 1982, A Prehistory of Australia, New Guinea and Sahul
Willmott W.F., 1977, Torres Strait‐Boigu‐Daru Queensland 1:250,000 Geological Series‐Explanatory Notes
Willmott W.F., 1973, Igneous and Metamorphic Rocks of the Cape York Peninsula and Torres Strait. Department of Minerals and Energy, Bureau of Mineral Resources, Geology, and Geophysics. Bulletin 135
Wurm S.A., 1972, Bridge and Barrier: The Natural and Cultural History of Torres Strait, 345